Zorg dat er een muis tussen het haardhout door kan lopen
Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Een beetje voorbereiding op het zagen, opslaan en branden van haardhout kan daarom geen kwaad. „Hout droogt ook in de regen.”
Tien deelnemers aan de workshop Haardhout van De Wiltfang in Maartensdijk nemen plaats aan een lange houten picknicktafel. De leverancier van professioneel handgereedschap voor de tuin brengt hun de kneepjes van het vak van houthakker bij.
Het houtvuur knapt. De kachel in de werkruimte van De Wiltfang verspreidt een behaaglijke warmte. „Een vuurtje stoken lijkt eenvoudig”, begint Bert Bruggeman, eigenaar van De Wiltfang. „Er komt echter nogal wat bij kijken om je kachel of open haard milieuvriendelijk en verantwoord te gebruiken. Sommige mensen blijken al jaren verkeerd te stoken.”
Bruggeman neemt de cursisten in zijn uitleg mee langs het inkopen, het verwerken en het branden van haardhout. „Houtleveranciers bieden luchtgedroogd en overgedroogd hout aan. Luchtgedroogd is een stuk beter om te stoken. Ovengedroogd hout kent namelijk een grotere milieubelasting en kan een petroleumlucht veroorzaken.”
Bruggeman doceert zijn cursisten verder over kachels en open haarden, hak- en zaaggereedschap, een veilige aanpak bij het kloven, verantwoord stookgedrag en het onderhoud van gereedschappen.
Deelnemers mogen zich bij een brandende kachel uitleven op een houtblok. Een bijl zwiept door de ruimte. Met een gerichte slag valt het blok in tweeën. „Zorg voor een hakblok op kniehoogte”, adviseert hij. „Mocht je bijl doorschieten, dan hak je niet direct in je been. Een losse bodem van zand is ook handig. Raakt je bijl de grond, dan is-ie niet direct bot.”
Goed gereedschap blijkt het halve werk. „Pas op. Negen van de tien bijlen uit de winkel zijn bot. Knap gevaarlijk.” Bruggeman wijst verder op de structuur van het hout. „Met een bijl lukraak op een blok slaan, heeft geen zin. Je moet slaan in de richting van de nerf.” Kost minder inspanning én levert minder spierpijn op.
Het opslaan van haardhout is een vak apart. Stabiel stapelen is belangrijk, voldoende ventileren noodzakelijk. „Drogend hout verliest 15 procent van z’n omvang. Leg daarom voor de stevigheid de blokken aan de randen dwars. En plaats om de 2 tot 2,5 meter rechtopstaande palen.”
Het droogproces kost tijd, vervolgt Bruggeman. „Eikenhout droogt 1 centimeter per jaar. Een beetje eikenblok moet daarom tweeënhalf tot drie jaar drogen. Beuk twee jaar en populier één jaar.” De cursusleider strooit met adviezen. „Zorg voor ruimte zodat er bij wijze van spreken een muis door je stapel heen kan.”
Het hout moet z’n levenssappen kwijtraken. Het inpakken met zeil is daarom uit den boze. „Vocht hoopt zich op en het hout verstikt. Beter niets dan zeil”, benadrukt Bruggeman. „Met losse planken is al een mooi afdakje te maken. Regen is overigens niet het ergste, want hout droogt ook in de regen. Het vocht moet echter uit de cellen kunnen.”
Elke houtsoort –hard of zacht– heeft zijn specifieke eigenschappen, legt de workshopleider uit. „Eikenhout brandt langzaam, populier snel. Bij berkenhout blijf je je open haard of kachel vullen. Beuken is, met een hoog calorische waarde, het beste.”
Bij het stoken is het belangrijk een volledige verbranding te realiseren, benadrukt de oud-brandweerman. „De ideale temperatuur is zo’n 700 tot 800 graden. Veel mensen stoken te nat hout, waarbij de temperatuur blijft steken op 300 graden. Daardoor komen allerlei giftige, milieuvervuilende dampen vrij.” Ook voor de schoorsteen is een volledige verbranding raadzaam. „Met een verkeerde aanpak, kun je je afvoerkanaal binnen een jaar volledig dichtstoken.”
De Wiltfang organiseert op 10 februari en 17 maart workshops Haardhout. Kosten 35 euro.
Tips van de vakman
Elke houtsoort heeft z’n specifieke eigenschap. Eikenhout brandt lang, berk snel, populier slecht. Beukhout is het best.
Haardhout is te koop per kubieke meter. Let op of een kuub gestapeld of losgestort wordt aangeboden.
Kloof hout als het pas gezaagd is. Vers hout is gemakkelijker te verwerken dan gedroogd hout.
Zorg voor ventilatie in opgeslagen houtstapels. Dek nooit af met zeil. Neem desnoods een paar planken.
Stook droog hout. Bepaal het vochtgehalte door het gewicht van verse blokken te vergelijken met gedroogde.
Zelf hout uit het bos halen
Mensen met een kachel of open haard zien in de winter hun voorraad haardhout snel slinken. Staatsbosbeheer biedt uitkomst.
Op twaalf locaties in Nederland is in februari haardhout te koop, zodat houtstokers hun voorraad kunnen aanvullen. Het hout kan de komende winter, na een jaartje drogen, voor de nodige warmte zorgen.
Staatsbosbeheer verkoopt hout om een centje bij te verdienen. De organisatie beheert ruim 90.000 hectare bos. Daarvan is pakweg een derde natuurbos, waar dood hout zo veel mogelijk blijft liggen.
Twee derde is multifunctioneel bos voor onder andere het oogsten van hout. Het overgrote deel wordt verwerkt tot bijvoorbeeld meubels en tuinhuisjes, maar is ook geschikt als biobrandstof.
Zelf haardhout uit het bos halen is een leuk uitje voor het hele gezin. Staatsbosbeheer geeft bovendien op alle locaties excursies, waarbij kinderen broodjes kunnen bakken boven een haardvuur of een nestkastje kunnen timmeren. En er is chocolademelk.
Houthakkers kunnen voor een nieuwe voorraad terecht in Appelscha, Lelystad, Almere, Bant, Nunspeet, Melissant, Schoorl, Purmerend, Eersel, Ospel, Valkenswaard en Herkenbosch.
