Het boek ”Langs oude paden op nieuwe wegen” van de dames Bout en Spaan heeft als ondertitel ”Zwerftochten in Schotland”. Die sluit precies aan bij de impressies van de vele reizen door het verstilde Schotse land die de auteurs te boek hebben gesteld. Deze boeiende beschrijvingen zijn in twaalf hoofdstukken onderverdeeld. In feite zijn het verrassende ontdekkingen van overblijfselen in hout en steen uit het verleden tegen de achtergrond van het magnifieke landschap.

Bout en Spaan hebben geen zoektochten gemaakt naar de Schotse volksheld Rob Roy en allerlei legendarische figuren uit de middeleeuwen – het ging hen voornamelijk om dienaren van het Evangelie die een belangrijke rol hebben gespeeld in de bewogen geschiedenis van het land. Namen zoals Samuel Rutherford, James Guthrie, John Howie en James Renwick gaan zo leven voor de lezer, die hun geschriften wellicht kent. De auteurs vertellen over de levens van deze mensen tegen de achtergrond van hun tijd. Dit geeft een meerwaarde ten aanzien van de geestelijke schatten die in preken en verhandelingen bewaard zijn gebleven.

Het gaat bij de reisbeschrijvingen naar allerlei dorpen en steden om een selectie die voor een deel in het verlengde ligt van de boeken die de auteurs over enkele Schotse geloofshelden hebben samengesteld. Bekend zijn hun biografieën van Thomas Halyburton, James en William Guthrie en James Renwick. Verschillende plaatsen die de schrijfsters in hun ‘reisgids’ hebben beschreven, hebben zij bij de voorbereiding van deze boeken bezocht.

Uiteraard zijn deze impressies aangevuld met andere bekende personen die geen predikant waren maar van wie geschiedschrijvers als Patrick Walker en Robert Wodrow gegevens hebben verzameld. Ik noem de boer John Howie, schrijver van het meermalen herdrukte standaardwerk ”Scots Worthies”, verschillende vermoorde covenanters zoals John Paton, John Brown van Priesthill en de twee Margarets, die vastgebonden aan een staak in de baai bij Wigtown aan het wassende water werden prijsgegeven.

De monumenten die de herinnering aan bewogen tijden levend houden zijn veelal nog in goede staat, omdat de al jaren actieve Scottish Covenanters Memorial Association voor het onderhoud zorgt. Het boekje bevat foto’s zien van een aantal van deze gedenktekens. Deze verhogen de waarde van de uitgave.

Zij die de genoemde biografieën hebben gelezen zullen de laatste pennenvrucht van Bout en Spaan zeker aanschaffen. Ik kan begrijpen dat de auteurs „veel genoegen hebben beleefd aan het schrijven van het boek”, zoals uitgever Anthon Bel in zijn woord vooraf opmerkt. Lezers zullen zeker ook genieten als zij, aan de hand van het boekje, de bezienswaardigheden in werkelijkheid zien. Google Earth en een TomTom kunnen daarbij ook een goede gids zijn, want voor wie tijdens de tochten zo intensief het boekje volgt, is de kans groot dat hij van de juiste weg afglijdt. De kronkelende oude en nieuwe wegen en paden vereisen niet alleen stuurmanskunst maar ook oriëntatiegevoel. Als het laatste ontbreekt, is het goed om aan de hand van uitgebreide kaarten de juiste route te bepalen.

Boekgegevens

”Langs oude paden op nieuwe wegen. Zwerftochten in Schotland”, door J. Bout en N. J. Spaan; uitg. Den Hertog, Houten, 2011; ISBN 978 90 331 2435 8; 109 blz.; € 16,90.