De Engelse prediker Richard Sibbes (1577-1635) werd in zijn tijd ”de hemelse doctor” genoemd, vanwege zijn beminnelijkheid en godsvrucht. Kerkelijk gezien behoorde hij tot de conformisten, wat inhoudt dat hij zich niet afscheidde van de staatskerk. Een van zijn functies was die van docent aan de universiteit van Cambridge.

De Canadese theoloog dr. J. I. Packer noemt deze universiteit „de geboorteplaats van de puriteinse traditie van preken” (”A Quest for Godliness”). Leiders waren mannen van de eerste grote evangelische beweging, zoals Perkins, Sibbes, Goodwin en anderen. Kenmerkend was hun christocentrische prediking.

Hooglied

Tegen zijn jongere tijdgenoot Thomas Goodwin (1600-1680) heeft Sibbes ooit eens gezegd: „Jongeman, als je ooit goed wilt doen, moet je het evangelie van Gods vrije genade in Christus Jezus preken.” Deze gedachte komt ook krachtig naar voren in Sibbes’ boek ”The Love of Christ”. Dit werk bevat een serie van twintig preken over Hooglied 4:16-6:3. Oorspronkelijk droeg het als titel ”Bowels opened”.

In het werk gaat de puritein minutieus in op elk onderdeel van de tekst en put er geestelijke lessen uit. Voor Sibbes is het boek Hooglied niet anders dan een duidelijke voorstelling van de liefde van Christus tot Zijn Kerk en van de liefde van de Kerk tot Christus.

Om een citaat te geven (n.a.v. Hooglied 5:2): „Christus heeft nooit genoeg van de ziel. Hij wil dat zij zich meer en meer opent voor Hem. Onze harten zijn voor Christus, Die de hemel der hemelen bezit en de ziel van een gelovige christen voor Hemzelf om in te wonen. Hij stelt Zich er niet tevreden mee om in de hemel alleen te zijn, maar Hij wil onze harten hebben. Hij klopt hier, wacht, spreekt vriendelijk en liefdevol met zulke zoete woorden: „Mijn Liefste, Mijn duif”, enz.”

Vervolgens schrijft hij: „Wij hadden een gezegende omgang in de staat der onschuld en zullen een heerlijke omgang in de hemel hebben wanneer het huwelijk zal zijn voltrokken. Maar nu is de tijd van dit leven slechts als de tijd van de verloving (contract) gedurende welke er echter veel wederzijdse liefdesuitwisselingen zijn tussen Hem en Zijn bruid, een verlangen van wederzijdse omgang van beide zijden. Christus verlangt een verdere onderhouding in het hart en de genegenheden van Zijn kerk opdat Hij daar mag verblijven en wonen.”

Sibbes gaat in op tegenwerpingen en vragen, geeft opmerkingen (”observations”) en toepassingen (”uses”) bij de tekst. Het boek is geschreven door een warme prediker die zelf is aangeraakt door de liefde van Christus en de begeerte heeft anderen de liefde van Christus te doen voelen.

Goodwin

Sibbes’ tijdgenoot Thomas Goodwin (1600-1680) was een puritein die behoorde tot de zogenoemde non-conformisten. Hij was een krachtig voorstander van het independentisme. Goodwin volgde Sibbes op als lector aan Holy Trinity Church te Cambridge. In 1650 werd hij president van het Magdalen College te Oxford. Zijn boek ”The Heart of Christ in Heaven towards Sinners on Earth” werd gepubliceerd in 1651 en was bijna vanaf het begin Goodwins populairste werk.

Het boek is een verhandeling over de ontferming die Christus heeft ten opzichte van Zijn leden op aarde, nu Hij in heerlijkheid is. Uitgangspunt voor deze verhandeling is de tekst uit Hebreeën 4:15: „dat wij geen Hogepriester hebben Die niet kan medelijden hebben met onze zwakheden, maar Die in alle dingen gelijk als wij is verzocht geweest, doch zonder zonde.”

Hartelijke liefde

Goodwin betoogt dat de gedachte gemakkelijk bij ons opkomt dat Christus, nu Hij in de hemel is, minder bewogen is met zondaren op aarde. Om dit idee weg te nemen gaat hij in dit traktaat uitvoerig in op de zojuist genoemde tekst. Vanuit diverse gezichtspunten licht hij deze tekst toe voor de lezer. Dat doet hij op een verrassende wijze. Het doel is om de gelovigen te verzekeren van de hartelijke liefde van Christus tot de Zijnen, ook in Zijn verhoogde staat. Het werk is bij uitstek christocentrisch.

Wetenschap gaat in dit boek gepaard met vroomheid, door en door gedrenkt in de Schriften. Rechtstreeks worden zondaren geleid tot het hart van Christus. Je kunt moeilijk onbewogen blijven wanneer de liefde en genegenheid van Christus tot het gevallen menselijk geslacht zo nabij gebracht worden. Onwillekeurig voel je de trekkende kracht van Christus’ liefde. Het hele boek is daarvan doordesemd.

Aan de ene kant is het geen louter dogmatische verhandeling; anderzijds gaat het ook niet op in bevindelijkheid waarbij de mens weer centraal komt te staan. Daarom kan het een heilzame correctie zijn op een ongezonde introspectie. Goodwin heeft zelf jarenlang geworsteld met vragen rond persoonlijke toe-eigening. Pas toen hij leerde af te zien van zichzelf –niet te vertrouwen op iets van zichzelf, maar op Christus alleen– was hij vrij. Dit verklaart de bij uitstek pastorale benadering en bewogenheid van de schrijver, die door God begiftigd was met veel gaven en genade.

Engelse taal

Wie een dergelijk werkje leest wordt getroffen door de liefde die stroomt uit het hart van Christus. Wie dit boek wil lezen zal uiteraard over een zekere kennis van de Engelse taal moeten beschikken.

Afgezien daarvan is de redeneertrant wat minder toegankelijk voor de moderne lezer. Er worden nogal wat onderverdelingen gebruikt die als doel hebben het geheel overzichtelijk te maken. Door de veelheid daarvan kan die overzichtelijkheid wel eens wat verloren gaan. Maar wie zich de moeite getroost zich in dit werkje te verdiepen, zal er zeker veel profijt van hebben.

Boekgegevens

”The Love of Christ”, door Richard Sibbes; uitg. Banner of Truth, Edinburgh; ISBN 978 18 487 1144 0; 376 blz.; £ 6,50;

”The Heart of Christ”, door Thomas Goodwin; uitg. Banner of Truth, Edinburgh; ISBN 978 18 4871 146 4; 176 blz.; £ 5,-.