Dr. Geart Benedictus betoogt in een opinieartikel (RD 14-1) dat de waterschappen debet zijn aan de wateroverlast in Friesland en Groningen. Ik betwijfel dat. De oorzaak ligt ergens anders: vooral de politiek dient het boetekleed aan te trekken.

In Friesland ging in 1870 een commissie aan de slag die onderzocht hoe het waterbeheer er in de nabije toekomst uit zou moeten komen te zien. In het rapport van de commissie, waarin onder anderen ir. D. F. Wouda zitting had, stond als belangrijkste advies: bouw twee (stoom)gemalen bij Lemmer en bij Stavoren.

De Provinciale Staten van Friesland namen in 1913 het besluit om een boezemgemaal bij Lemmer te bouwen. Dit gemaal werd door omstandigheden, onder andere de Eerste Wereldoorlog, fors duurder dan begroot: 2,5 miljoen gulden, in plaats van 1,8 miljoen gulden. Het gemaal bij Lemmer is er uiteindelijk in 1920 gekomen.

De politiek talmde echter bij het nemen van een besluit over het tweede gemaal. Pas in 1966 was de kogel door de kerk; niet eerder dan nadat er in 1965 100.000 hectare land blank kwam te staan. Eén boezemgemaal was inderdaad volstrekt onvoldoende, zoals Wouda al decennia daarvoor had aangegeven in zijn rapport aan de Staten van Friesland.

Lauwersmeer

In Groningen wordt sinds enkele decennia gas uit de bodem gehaald. De bodem daalt hierdoor en krijgt bij Slochteren steeds meer de vorm van een soepbord: diep vanbinnen met omhoogstaande randen. Uit de compensatiegelden van de aardgasbaten zijn er in de afgelopen jaren meerdere gemalen geplaatst om het water uit dit soepbord weg te pompen.

Het Groningse water staat verder lager dan het Friese water, maar moet wel gebruikmaken van dezelfde afvoer: het Lauwersmeer. Een deel van het water uit Drenthe maakt ook gebruik van deze afvoerroute.

In de aanpak van deze problemen laat de politiek zich van een weinig daadkrachtige kant zien. Het was minister Verburg die enkele jaren geleden niet tot overeenstemming kon komen met de toenmalige Groningse gedeputeerde Bleker over de kosten (inmiddels zo’n 180 miljoen euro) van een gemaal bij Lauwersoog. Het nieuwe gemaal zou een capaciteit van 15.000 kubieke meter­ per minuut krijgen.

Begin deze maand was het vijf dagen lang volstrekt onmogelijk om bij Lauwersoog ook maar één liter water van het Lauwersmeer naar de Waddenzee af te voeren. Als het gemaal bij Lauwersoog er al zou hebben gestaan, dan was de situatie in Groningen en Friesland waarschijnlijk minder problematisch geweest.

Het feit dat de minster en gedeputeerden –ook die van Friesland– het destijds niet eens konden worden over de verdeling van de kosten en het beheer van het gebied, zegt genoeg over hoe de politiek tegen de waterproblematiek aankijkt en hoe weinig doortastend zij ermee omgaat.

Goedkoop

De waterschappen hebben deze maand op verschillende plaatsen voorzorgsmaatregelen genomen om erger te voorkomen: Tolberter Petten, Wittewierum, Woltersum en een gedeeltelijke ontruiming van het Groninger Museum. Die maatregelen zijn afdoende gebleken.

Het Groninger Museum is gebouwd op de meest onlogische plaats: het Verbindingskanaal. Dit is een van de belangrijkste boezemwateren in de provincie Groningen. Niet de waterschappen, maar de provincie en dus de politiek zijn hiervoor verantwoordelijk. Zij zaten bij de bouw om de tafel.

Overigens, ook elders in land, bijvoorbeeld in het Westland, gaat het wel eens mis. Ook daar is de politiek hardleers. De dijkgraaf van het hoogheemraadschap van Delfland had al een paar keer gewaarschuwd voor de gevolgen van de ongebreidelde bouwdrift. Gemeenten in het Westland en dus de gemeentebesturen, gaven destijds echter de ene na de andere bouwvergunning af.

De kritiek van dr. Benedictus op de waterschappen in Friesland en Groningen is erg goedkoop. Waterschappen hebben deze maand weer genoeg geleerd om de veiligheid in de toekomst te kunnen waarborgen. Het is de politiek die belangrijke steken heeft laten vallen.

De auteur heeft onderzoek gedaan naar de bemaling van Nederland. Hij was tussen 1985 en 2008 politiek actief in Alphen aan den Rijn en Zuidhorn.