De gezondheidszorg is een hoofdpijndossier voor het kabinet. De zorgkosten blijven maar stijgen, waardoor de lasten voor de burger toenemen, zowel door verschraling van het vergoedingenpakket als door verhoging van de eigen bijdragen. Dat wordt naar verwachting de komende jaren niet anders.

Maar dat is niet het enige. De gezondheidszorg kampt al jaren met een groot personeelstekort, vooral op de lagere niveaus (de handen aan het bed). De werkdruk is daar veel te groot. Dat gaat ten koste van de kwaliteit. Het geld om de tekorten aan te vullen is er niet.

Aan de andere kant neemt de werkloosheid toe. Niet alleen stijgt het percentage van de beroepsbevolking dat zonder werk zit, ook een toenemend aantal schoolverlaters komt niet aan de bak. Een belangrijk gedeelte van de problematiek in de zorg kan worden opgelost door deze jongeren, maar ook zij die een werkloosheidsuitkering ontvangen, verplicht te werk te stellen in de zorg. Het gaat dan om taken waarvoor vrijwel geen scholing nodig is. Overigens kan deze tewerkstelling ook uitgebreid worden tot andere sectoren.

Wil die tewerkstelling renderen, dan moet gedacht worden aan de termijn van één schooljaar, te verdelen in een theoretisch en een praktisch deel. Beroepspersoneel in de zorg kan daardoor vrijgemaakt worden voor taken waarvoor meer deskundigheid vereist is en via bijscholing meer perspectief krijgen.

Zo’n maatschappelijke dienstplicht is een ingrijpend voorstel. Inderdaad, maar de gezondheidszorg gaat ons allen aan en heel de samenleving kan er profijt van hebben. Trekt dit een te zware wissel op jongeren? Mijns inziens niet. Als er sprake is van een nationaal belang mag op jongeren een beroep worden gedaan. Zo was het ook met de militaire dienstplicht. Sterker nog: tewerkstelling in de gezondheidszorg staat dichter bij de medemens dan een militaire dienstplicht ten behoeve van verdediging tegen een onzichtbare verre vijand.

Een maatschappelijke dienstplicht biedt talrijke voordelen. In de zorg zullen de personele tekorten aanzienlijk verminderen. Taken die in het verleden werden wegbezuinigd, kunnen weer worden opgepakt, waardoor het aantal handen aan het bed toeneemt.

Bovendien zal een sociale dienstplicht positieve effecten hebben voor heel de samenleving. De dienstplicht is goed voor de persoonlijke vorming van jongeren en draagt bij aan een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel voor de zorg. Vervulling van een maatschappelijke dienstplicht biedt jongeren ook ruimte voor oriëntatie op hun toekomst. Ten slotte zal het aantal werkloosheids- en andere uitkeringen sterk afnemen.

De auteur is kolonel b.d.