Een week geleden bezetten 4000 mensen een terrein van autofabrikant Volkswagen aan de rand van Sao Paulo, de grootste stad van Brazilië. Ze weigeren te vertrekken en eisen het land op. Op het terrein heeft zich inmiddels een complete sloppenwijk gevormd. In het centrum volgden andere werklozen dit voorbeeld en namen hun intrek in drie leegstaande gebouwen. Op het platteland hebben landloze boeren in zeker drie staten delen van grote boerderijen bezet. De actievoerders blokkeren snelwegen en dreigen meer land te bezetten

Vervolgens maakte de regering de nieuwe werkloosheidscijfers bekend: 13 procent van de Braziliaanse beroepsbevolking zit nu zonder werk, tegen 10,5 procent bij Lula’s aantreden. Dezelfde dag bestormde een menigte ambtenaren het Congres in de hoofdstad Brasilia uit protest tegen Lula’s plannen voor hervorming van het pensioenstelsel. De wapenstokken van de oproerpolitie hielden hen tegen.

Het zijn op het eerste gezicht geen taferelen die passen bij de kampioen van de armen die Lula is. Bij zijn aantreden beloofde de ex-metaalarbeider en voormalige vakbondsleider uit Sao Paulo honger en armoede te zullen uitroeien. Dat was zijn eerste prioriteit, zei Lula. Als president heeft hij echter andere zorgen: voorkomen dat buitenlands geld uit het land vertrekt en dat de economie instort. De linkse Lula is gedwongen tot een rechtse economische politiek. Armoedebestrijding en landhervormingen moeten wachten.

Vorige week beloofde Lula hervormingen in de landbouw sneller door te voeren, maar hij zei niets over de bezettingsacties in zijn thuisbasis Sao Paulo. De landlozen op het platteland lijken geen genoegen te nemen met de vage beloftes van de president. Een leider van de Beweging van Landloze Boeren (MST) zei dat hij beschikte over een ’leger’ van 23 miljoen Brazilianen, die klaar staan om de confrontatie aan te gaan met de elite van rijke boeren. Lula’s woordvoerder wilde alleen kwijt dat dat aantal „absurd is” -Brazilië heeft 175 miljoen inwoners-, maar kon niet zeggen welke maatregelen de regering neemt om de situatie onder controle te krijgen.

De bezettingsacties zijn Lula’s dringendste probleem, vooral omdat de grondbezitters zich hebben georganiseerd en milities hebben gevormd om hun land veilig te stellen. De federale politie vergelijkt de situatie met de Koude Oorlog: beide partijen zijn bang voor elkaar en durven niet aan te vallen. Onafhankelijk politiek commentator Carlos Lopes kiest een iets andere formulering: „We hebben te maken met een kruitvat dat ieder moment kan ontploffen.”