Stel, je kind wordt gepest op school. Wat doe je dan als ouder? Je kunt natuurlijk naar de school stappen en vragen om extra oplettendheid. Je kunt ook op de ouders van de dader afstappen en laten weten dat jij hier niet van bent gediend. In beide gevallen neem je als ouders de verantwoordelijkheid over van het kind.

Het is ook mogelijk om als ouders met je kind in gesprek te gaan: de details doornemen, medeleven betuigen en adviseren wat je kind het beste kan doen. Dit is mogelijk veel verstandiger, omdat je als ouder kunt wijzen op consequenties van gedrag voor het kind zelf en eventueel voor andere kinderen. Het kind krijgt instructies, uitleg en de kans om zelf iets ten uitvoer te leggen.

Wat adviseren ouders dan precies? Om die vraag te beantwoorden, legde ik ouders een aantal scenario’s voor. Zij moesten zich voorstellen dat hun kleuter (4 of 5 jaar oud) fysiek, verbaal of via negeren of roddelen gepest werd. Vervolgens vroegen we hun wat ze dan zouden adviseren aan hun kind. We categoriseerden die als antwoorden die de autonomie van het kind ondersteunden of niet.

Vervolgens volgden we die kinderen bijna een volledig studiejaar. Wat bleek? Gepest worden was behoorlijk stabiel, maar kinderen die van hun vader of moeder veel adviezen kregen die hun autonomie ondersteunden, werden kort daarop volgens de leerkracht minder vaak gepest. Voor alle duidelijkheid, die leerkracht was niet op de hoogte van de suggesties van de ouders aan hun kind.

Je kunt ouders scenario’s voorleggen, maar je kunt ook hun gedrag observeren. Dat deed ik door kinderfeestjes te organiseren met meerdere kinderen. Elke ouder moest tijdens die kinderfeestjes een aantal spellen spelen met zijn of haar kind. Het gedrag van de ouder werd geobserveerd en beoordeeld op schalen voor autoritair sturend gedrag versus open en ondersteunend gedrag. Ouders die hoog scoorden op dat ondersteunende gedrag waren degenen van wie de kinderen in de loop van het jaar minder vaak werden gepest, zo constateerde de leerkracht.

Overigens waren de effecten klein. Een mogelijke oorzaak hiervan is de nog relatief ongedifferentieerde aard van de agressie van peuters. Pas later gaan zij hun agressie gerichter inzetten om dominantie in de groep te bewerkstelligen. Vanaf dat moment kiezen daders hun slachtoffers weloverwogen uit.

Ouders bleken de situatie voor hun kind niet erger te kunnen maken door bescherming en directe bemoeienis. Dit kan een geruststellende gedachte zijn voor ouders die met deze kwestie te maken hebben.

Eén ding lijkt zeker. Je kunt als ouder wel degelijk invloed uitoefenen op wat er op school gebeurt met je kind. Dat doe je door je kind in de gaten te houden, goed naar hem of haar te luisteren en samen passende oplossingen te bedenken voor het leven van alledag.

De auteur promoveerde woensdag aan de Vrije Universiteit op een onderzoek naar het pesten van kinderen.