Ouderling Hiebsch: Lutheranen leven te veel in een gedroomd verleden
Ouderling dr. Sabine Hiebsch uit Amsterdam ziet het geharrewar in de evangelisch-lutherse synode, die een verantwoordelijkheid heeft jegens de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en in het bijzonder de lutherse gemeenschap daarbinnen, met lede ogen aan. „Er zijn mensen die niet in de werkelijkheid van de PKN willen leven, maar steeds teruggrijpen op een gedroomd verleden.”
Lees hier vijf vragen over de problemen binnen de lutherse synode.
Sabine Hiebsch, synodelid van de evangelisch-lutherse synode en luthers afgevaardigde naar de generale synode van de Protestantse Kerk, heeft zichzelf, net als de andere zeventien lutherse synodeleden en negen plaatsvervangers, enkele weken geleden op non-actief gesteld. „We hebben daartoe besloten tot het einde van de zittingstermijn in 2013. Een interim-bestuur, dat overigens nog niet is benoemd, moet onder andere een regeling vaststellen voor het verkiezen van een nieuwe lutherse synode. In de tussentijd zal dat interim-bestuur de lopende zaken voor de lutherse synode waarnemen.”
Omdat de synodeleden niet zijn afgetreden maar zichzelf op non-actief hebben gesteld, kan het interim-bestuur bepaalde synodeleden een taak geven. „De lutherse synode vaardigt vijf van haar leden af naar de generale synode. Een van deze afgevaardigden is door de generale synode in het moderamen gekozen. Deze vijf afgevaardigden zijn voor de hele zittingstermijn tot mei 2013 benoemd. Of het interim-bestuur hierin verandering zal aanbrengen, moet nog blijken.”
Omdat Hiebsch al zo’n elf jaar meeloopt in het bestuur van zowel de lutherse gemeenschap als in de leiding van de voormalige Samen-op-Wegkerken en nu de Protestantse Kerk, heeft ze een duidelijke analyse van het conflict dat de lutheranen in Nederland momenteel lijkt te verdelen. „Het heeft veel te maken met het niet kunnen loskomen van het verleden en niet goed weten hoe de zaken binnen de PKN geregeld zijn. Daarnaast is er sinds het begin van deze zittingsperiode in mei 2009 een gebrek aan visie en leiderschap bij de lutherse synodale commissie, die je kunt vergelijken met het moderamen van de generale synode van de PKN, en dan vooral bij de presidenten en de vicepresidenten. Steeds weer worden er in de synodevergaderingen discussies gevoerd over zaken die al lang besloten zijn of voorstellen in stemming gebracht die binnen de structuur van de Protestantse Kerk niet eens kunnen. Dat is fnuikend.”
De problemen bij de lutheranen hebben, volgens Hiebsch, niets te maken met het feit dat de lutherse synode een fremdkörper zou zijn in het geheel van de Protestantse Kerk. „Er is bij de vorming van de PKN besloten dat de lutherse synode als een ambtelijke vergadering zou blijven bestaan. De verantwoordelijkheden zijn allemaal geregeld in de kerkorde. Maar dan moet je die kerkorde wel lezen en weten wat nu eigenlijk je taken zijn en welke procedures er doorlopen moeten worden. De lutherse synode is een prima instelling. De fouten zitten niet in de structuren, maar in de personen en in hun gebrek aan kennis.”
De Amsterdamse ouderling erkent dat er lutheranen zijn die het conflict in eigen kring terug willen voeren op de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland. „Dat is altijd het makkelijkst, dan hoef je de eigen fouten niet onder ogen te zien. Maar met de PKN is niets mis, integendeel. De vorming van die kerk heeft de kleine groep lutheranen in ons land een geweldige kans gegeven om de lutherse traditie in te brengen en te bewaren. Dat is uniek in de wereld. Maar nogmaals: je moet dan wel weten wie je bent en wat de regels zijn. Daar ontbreekt het nogal aan.”
Tijdens het Samen-op-Wegproces waren het de lutheranen die nogal eens mopperden op gereformeerdebonders die de kerkvereniging zouden ophouden. Is de huidige lutherse onenigheid toch een verlate rekening van de kerkfusie?
„De scheuring in 2004 was voor de hervormden uiterst pijnlijk. Maar de bonders weten wel heel goed waar ze staan in de Protestantse Kerk, waarom en hoe ze inbreng kunnen hebben. En dat is exact wat bij een deel van de lutherse synode ontbreekt. Men heeft onvoldoende door hoe de zaken nu geregeld zijn. Daarom klampen sommigen zich vast aan een verleden dat, volgens mij, deels gedroomd is, omdat het op deze wijze nooit heeft bestaan. In die zin is de huidige crisis ook geen rekening van de fusie. Het is een intern probleem.”
Bent u niet eenzijdig positief over de kerkvereniging van 2004 omdat u zelf zeer nadrukkelijk bij Samen op Weg betrokken was?
„Van dat gevaar moet je je altijd bewust zijn. Toch heeft de lutherse synode van 2004 tot 2009 goed gefunctioneerd. In de protestantse kerkorde is exact geregeld wie we als lutherse synode zijn, wat we doen en hoe we dat doen. Om het nog maar eens te benadrukken: we zijn destijds niet gefuseerd omdat het financieel aantrekkelijk was. Zeker, de lutherse gemeenschap loopt terug in aantal en er zijn tal van zorgen. Maar we hebben ons verenigd met de hervormden en de gereformeerden omdat we heel graag met elkaar een protestantse, reformatorische kerk wilden vormen. Dat is nog steeds onze drijfveer, en dat kán ook in de Protestantse Kerk. Dat heeft de periode van 2004 tot 2009 bewezen. We moeten wel eerlijk blijven als lutheranen: zonder de PKN was de lutherse gemeenschap in ons land er veel slechter aan toe geweest.”
Volgens Hiebsch was er door gebrek aan visie en leiderschap geen meerderheid binnen de lutherse synode om constructief aan de toekomst te werken. „Maar visie en leiderschap zijn nodig om vooruit te kijken. Niet steeds maar terugkijken en blijven terugverlangen naar de tijd dat het allemaal zogenaamd beter was. Het gaat achteruit in onze gemeenten, en dat komt soms hard aan. Maar daar moeten we niet voor weglopen. En we moeten zeker onze energie niet verspillen aan interne conflicten. We moeten duidelijk hebben waar onze plaats in de PKN is, hoe de structuren, mede door onze inbreng, geworden zijn en hoe wij op goede wijze de lutherse traditie kunnen bewaren en uitdragen.”
Lees hier meer over de lutherse synode.
