Volgens een woordvoerder van Boko Haram was het geweld van zondag een wraakactie voor moorden die sinds 2009 door het leger zouden zijn gepleegd. „We gaan door met onze oorlog tegen de Nigeriaanse staat totdat we een islamitische staat hebben gesticht.”

De terreurgroep is actief sinds 2002, en werd opgericht in een van de oudste islamitische centra in Nigeria, Maidiguri, hoofdstad van de deelstaat Borno. Moslims in Nigeria horen in meerderheid tot de gematigde islam, zodat de organisatie Boko Haram maar weinig aanhangers heeft en ook door veel moslims wordt veroordeeld. Toch gaf onderzoek van het Amerikaanse Pew Research Center in 2009 aan dat ruim de helft van de Nigerianen vertrouwen had in Osama bin Laden. Boko Haram zou banden hebben met andere extremistische organisaties, zoals de Noord-Afrikaanse tak van al-Qaeda.

De beweging heeft zijn machtsbasis in het noordoosten van Nigeria, maar rukt steeds verder op. Eerder dit jaar pleegde Boko Haram onder meer een aanslag op het VN-kantoor in Abuja. Daardoor kwamen 26 mensen om. Volgens mensenrechtenorganisaties heeft de organisatie sinds juli al meer dan 250 mensen om het leven gebracht. Bij vier bomaanslagen rond de stad Jos zijn op kerstavond 2010 zeker 32 mensen om het leven gekomen en raakten 74 mensen gewond.

Veel analisten wijzen op de armoede en de werkloosheid onder jongeren die een voedingsbodem scheppen voor de activiteiten van Boko Haram. De stichter van de beweging, Mohammed Yusuf, verwierf veel aanhang met zijn aanklachten tegen de corruptie bij politie en in de politiek. Boko Haram zegt ook te strijden voor “rechtvaardigheid jegens de armen.” Feit is intussen wel dat arme christenen in het noorden op weinig rechtvaardigheid kunnen rekenen.

In 2009 lanceerde de Nigeriaanse politie een groot offensief tegen Boko Haram, waarbij de compound van de beweging in Maidiguri werd verwoest. De politie nam Yusuf gevangen en doodde hem. De rust keerde echter niet weer. Na de verkiezing van de christelijke premier Jonathan Goodluck, in februari, laaide het geweld opnieuw op. Daarmee bewees de groep bijzonder veerkrachtig te zijn.

Yusuf zou volgens de Nigeriaanse veiligheidsdiensten banden hebben gehad met al-Qaida. Veel analisten betwijfelen dat echter. Ze wijzen erop dat al-Qaida geavanceerdere wapens gebruikt en een veel internationalere agenda heeft. Connecties met de internationale islamitische terreur worden door Boko Haram zelf echter niet ontkend.

Duidelijk is dat Nigeriaanse veiligheidsdiensten er maar niet in slagen het geweld te beteugelen. President Goodluck deed onlangs een aanbod tot dialoog en kondigde amnestie aan. Volgens het leger werkt echter alleen nog geweld.

Nigeria heeft met 160 miljoen inwoners de grootste bevolking van alle Afrikaanse landen.