Volgens Nico Landman, hoofddocent islamitische studies aan de Universiteit Utrecht, lopen Surinaamse moslims voorop. In deze gemeenschap zijn er steeds meer imams die in het Nederlands preken. De reden is simpel, aldus Landman. „Voor de Surinaamse moslims geldt dat Nederlands de omgangstaal is.” Dat heeft weer mede te maken met de historische band tussen Nederland en Suriname. De Surinaamse moslimgemeenschap is met 10 tot 20 moskeeën wel klein.

Ook de Marokkaanse gemeenschap experimenteert behoorlijk. Jongerenimam Yassin Elforkani is een van de voortrekkers hiervan. Hij preekt zelf altijd in het Nederlands. Daarmee begon hij een jaar of 3 geleden in de El Oumma moskee in Amsterdam-Slotervaart en hij doet dat nu ook op andere plekken.

Volgens Elforkani zijn er inmiddels vier Marokkaanse moskeeën waar in het Nederlands wordt gepreekt. Daaronder zijn de grote moskee in Utrecht en de blauwe moskee, ook in Amsterdam-Slotervaart. Dit zijn „twee hele grote, prominente moskeeën”, aldus Elforkani. Volgens hem begint het preken in het Nederlands „een structurele aanpak te worden.”

In een veel groter aantal van de pakweg 200 Marokkaanse moskeeën zijn de preken in het Arabisch, maar worden die na afloop in het Nederlands samengevat. Elforkani denkt dat dit in de helft van de moskeeën gebeurt. Volgens Landman ligt dat percentage lager, hoewel hier geen harde cijfers over zijn.

Dat het Nederlands in Marokkaanse moskeeën in opkomst is, komt volgens Elforkani voornamelijk door de jongeren. Die spreken vaak nauwelijks Arabisch. Bovendien hebben zij „behoefte om religiositeit te linken aan de Nederlandse context.”

In de Turkse gemeenschap (circa 250 moskeeën) is de preek nog vrijwel altijd in het Turks, zegt Landman. „Binnen de Turkse gemeenschap wordt toch wat sterker vastgehouden aan de Turkse taal. Marokkaanse jongeren communiceren op Facebook in het Nederlands, Turkse jongeren doen dat in het Turks.”

Al met al is het Nederlands dus vaker te horen in moskeeën. Maar de vraag of er daarmee ook een Nederlandse islam ontstaat, is volgens Landman niet zo gemakkelijk te beantwoorden. „Dat de moskeegangers geleidelijk aan meer Nederlands worden, in ieder geval in hun taalgebruik, is onmiskenbaar. In die zin wordt de islam Nederlands. Maar dat hoeft in feite niets te zeggen over de interpretatie van de islam. Je kan je ook in de Nederlandse taal afzetten tegen de Nederlandse cultuur.”