Voor Ronald de Vos en Pieter Geij­sen van Zeeland Aquacultuur is het inmiddels een vertrouwd beeld: vijvers vol met algen, die als voedsel dienen voor de mosselen, oesters en tapijtschelpen die in de naastliggende kweekvijvers gekweekt worden. Zeeland Aquacultuur is het onderzoeks- en proefstation van de schelpdierbedrijven Roem van Yerseke en Prins & Dingemanse.

Als ze tussen de vijvers met zoutwateralgen lopen wijzen ze. „Zie je hoe mooi donker die vijver al is?” Waar een leek niet anders ziet dan allemaal dezelfde borrelende vijvers van 50 meter lang en 3 meter breed, zien de mannen aan de kleur van het water hoe ver de algen zijn gegroeid.

En die groei gaat snel. „In zo’n anderhalve week heb je van een paar algen in een reageerbuisje zo een vijver vol, klaar om geleegd te worden”, weten de mannen uit ervaring. Het lijkt heel eenvoudig, maar de praktijk is het niet. „We weten dat e op meerdere plaatsen in Europa geëxperimenteerd is en wordt met de kweek van zoutwateralgen, maar wij zijn de enige die ze daadwerkelijk in grote volumes kunnen kweken.”

Hoewel de algenvijvers meer ruimte in beslag nemen dan de vijvers met schaal- en schelpdieren, zijn die algenvijvers er alleen uit pure noodzaak. „Het is ons te doen om de mosselen, oesters en tapijtschelpen. Die eten echter vooral algen, en aangezien we die nergens kunnen kopen, moeten we ze zelf kweken.”

Waarom echter mosselen in de polder kweken, als je ze net over de dijk kunt opvissen uit de Oosterschelde? De directe aanleiding voor het idee van deze soort mosselkweek ontstond in 2003, toen de vangst van kokkels werd verboden. Daarnaast vormden ook allerlei wetgeving en bezwaren van natuurorganisaties een steeds verdergaande belemmering voor de schaal- en schelpdierensector.

Dat deed bij Geijsen en De Vos het idee groeien om aan zoutwaterlandbouw te gaan doen. Het duurde nog tot oktober 2009 voordat het eerste water vanuit de Oosterschelde de vijvers van het proefstation werd ingepompt.

De toevoer van dit Oosterscheldewater verliep niet altijd zonder problemen. „De filters die krabben, zeesterren en ook de larven uit het water moeten zeven hebben in het begin voor heel wat strubbelingen gezorgd.” Die problemen zijn bijna opgelost en er wordt nu gezocht naar mogelijkheden om een biotoop voor recirculatie te krijgen, waardoor de kweek niet meer afhankelijk is van vers zout water. „Als dat lukt, kunnen zelfs boeren midden in Limburg een kwekerij in schaal- en schelpdieren opzetten.”

De beide mannen zien vooral voordelen ten opzichte van de traditionele manier van mosselkweek. „We houden de negatieve invloeden, zoals die van mosselen etende krabben, op afstand en we versterken de positieve invloeden, zoals het voeren van een mix van goede algen. Dat levert een snellere groei, een mooiere schelp, hoog rendement en goede smaak op.”

Vooral de snellere groei is opzienbarend. Waar bij de kweek in de Oosterschelde twee tot drie jaar nodig is voordat de gezaaide mosselen en oesters geoogst kunnen worden, lijkt het nu mogelijk om al na negen tot dertien maanden te oogsten.

Zo’n twee weken terug is de eerste oogst van tapijtschelpen geweest. Toen werd er zo’n 300 kilo opgevist. De schelpen werden verdeeld onder plaatselijke horeca om uitgeprobeerd te worden. Het jaar 2011 was vooral nog op onderzoek gericht, zoals naar de juiste hoeveelheid voedsel en de beste doorstroming van het water. De Vos: „Daar lijken we nu de antwoorden op te weten. Daarom gaan we proberen om 2012 als productiejaar te laten draaien.”