Niet machtsstrijd in Egypte ontrafeld maar Kopten in ‘t nauw gebracht
Is het NOS Journaal eenzijdig? Of nog erger: Is het links? Best een belangrijke vraag, want de uitzendingen trekken wekelijks vele miljoenen kijkers en als die allemaal met behulp van karrenvrachten vol belastinggeld op het verkeerde been worden gezet, wordt het tijd om de bezem door deze stal te halen. Het is dan ook een kwestie waarover al heel wat te doen is geweest. Lange tijd hield Hilversum zich doof totdat Pim Fortuyn erover begon en daarna Geert Wilders hard uithaalde. De reactie van de NOS laat zich simpel samenvatten: Onzin. De redactie van het journaal werkt volgens journalistieke normen en geen andere. Daarmee basta.
Vervolgens hadden de critici een klassiek probleem, want wie beweert, moet bewijzen, en dat was in dit geval echt nog niet zo eenvoudig. Journalistieke berichtgeving is niet zomaar langs de eerste de beste meetlat te leggen. Een van de weinige echt overtuigende onderzoeken is nog steeds dat van een aantal Joodse organisaties ten tijde van de aanval van Israël op de Gazastrook. Wekenlang volgden ze de verslaggeving van het NOS Journaal en vergeleken die met de berichtgeving van andere zenders, met name die van het Duitse ZDF en ARD (zeg maar de Duitse NOS).
Een van de bevindingen luidde dat de NOS onophoudelijk de aandacht richtte op de verwoestingen in Gaza, maar dat de vraag waarom Israël tot deze acties was overgegaan, bijna niet aan bod kwam. Volgens de NOS was de oorlog vooral ingegeven door politieke motieven, want er zaten verkiezingen in Israël aan te komen. Naderhand waren er nog wel een paar korte reportages over de situatie in het zuiden van Israël, maar daar bleef het bij. Geen details over de terreur van Hamas waaronder deze regio al jarenlang gebukt gaat. Ook geen uitgebreide reportage over de Israëlische bevolking in schuilkelders. De Duitse ZDF daarentegen berichtte daarover uitvoerig en had het over regelrechte psychoterreur.
In tegenstelling tot de Duitsers liet de NOS ook zo goed als onvermeld dat Hamas feitelijk een terroristische organisatie is die eerst de eigen broeders naar de Westelijke Jordaanoever had verdreven en bij het begin van de oorlog Fatahaanhangers in de dood had ingejaagd of kogels in de benen had geschoten. Dan konden ze in ieder geval niet met Israël samenwerken. Zo bleef bij de kijkers het beeld hangen van wrede Israëliërs die er maar een eind op los bombardeerden zonder de burgerbevolking in Gaza te ontzien. Hamas was Roodkapje en Israël de grote boze wolf. Aldus kort samengevat de rapportage van genoemde onderzoekers.
De kwestie is actueel nu de discussie over de objectiviteit van het NOS Journaal de laatste anderhalve week weer is opgelaaid. Aanleiding is een reportage van Lex Runderkamp van 27 november. Hij was naar Egypte gereisd om uit te zoeken wat er waar was van het bericht in de internationale media dat moslims in de stad Marinab een kerk van de kopten hadden verwoest. Runderkamp kwam al snel tot de conclusie dat het maar helemaal de vraag was of moslims daar de hand in hadden gehad. De kopten bleken een conflict met de plaatselijke autoriteiten te hebben over hun in aanbouw zijnde kerk. Mogelijk mochten zij die nooit voltooien omdat ze in strijd hadden gehandeld met de vergunning. Er waren volgens Runderkamp aanwijzingen dat de kopten het gebouw zelf in brand hadden gestoken. Met andere woorden: de islamitische bevolking was waarschijnlijk ten onrechte gebrandmerkt. Moslims bezongen luidkeels Runderkamps lof. Was hier niet het bewijs geleverd dat kopten een onbetrouwbaar volkje vormden?
Over die reportage is nogal wat commotie ontstaan. De NOS-verslaggever zou vooringenomen zijn geweest en zich voor een islamitisch karretje hebben laten spannen. CDA en ChristenUnie hebben zelfs Kamervragen over de uitzending gesteld.
Volgens mij zullen de bedoelingen van Runderkamp wel zuiver zijn geweest. Hij is een gerenommeerd onderzoeksjournalist die naar mijn inschatting gewoon op zoek was naar de feiten. Ik heb geen reden om daaraan te twijfelen. Van nieuw bewijs voor de stelling dat het NOS Journaal bewust misleidt, lijkt me dan ook geen sprake. Of de bevindingen van de journalist kloppen, is iets anders. Het heeft er alles van weg dat hij over veel te dun ijs is gegaan.
Wat ik echter totaal niet begrijp, is waarom hij zich met zo veel enthousiasme op de kwestie van de koptische kerk stortte. Je kunt op kosten van je baas naar Egypte, waar achter de schermen een strijd op leven en dood gaande is tussen moslimfundamentalisten en het leger. De vraag wie het in het land voor het zeggen krijgt, is van eminent belang voor de hele regio. Benut dan iedere minuut om die strijd bloot te leggen, zou ik zeggen. Ontrafel het vuige spel, Lex. Laat de kijkers in Nederland zien wat er werkelijk gaande is. Kortom, een klus waar iedere rechtgeaarde onderzoeksjournalist helemaal warm van wordt. Maar nee, onze NOS-verslaggever reist af naar de periferie om vervolgens (onbedoeld, naar ik aanneem) de positie van kopten nog eens verder te bemoeilijken. Tsja, dan ben je volgens mij echt de weg kwijt.
