Nederland erkent personen vaak pas als staatloos als ze officiële documenten kunnen overleggen, aldus de UNHCR. Die hebben ze vaak echter niet, omdat er geen staat is die ze wil geven. Ook als er wel documenten zijn, zoals een verklaring van een ambassade dat een persoon geen band met een land heeft, neemt de overheid daar niet altijd genoegen mee. Volgens René Bruin, hoofd van UNHCR Nederland, hanteert ons land „een te hoge bewijslast.”

Personen die niet officieel staatloos zijn, hebben geen toegang tot sociale voorzieningen of gezondheidszorg. Ook kunnen ze niet trouwen, mogen ze niet werken of doorleren na hun 18e en zijn ze vaak dakloos. Ze hebben vrijwel allemaal „het verlangen om als mens behandeld te worden”, aldus Karel Hendriks, een van de opstellers van het rapport.

Daarnaast belanden deze mensen vaak in een vicieuze cirkel. Ze worden opgepakt omdat ze illegaal zijn, maar omdat geen enkel land ze accepteert, kunnen ze niet worden uitgezet. Daarom komen ze na verloop van tijd weer vrij, met de opdracht het land te verlaten. Ze kunnen echter nergens naartoe en worden daarom na verloop van tijd weer opgepakt. Volgens Hendriks is sprake van „een kafkaësk proces.”

De UNHCR vindt dat Nederland met een goede, zorgvuldige procedure moet komen om te bepalen of iemand staatloos is. Zolang zo’n procedure loopt, zou iemand identiteitsdocumenten en een tijdelijke verblijfsvergunning moeten krijgen. Zo kunnen ze legaal in Nederland blijven en hoeven ze niet in vreemdelingendetentie.

De VN-organisatie zegt ook dat gemeenten mensen van wie de nationaliteit niet direct duidelijk is, te snel inschrijven onder het kopje ’nationaliteit onbekend’ in plaats van in de categorie ’staatloos’.