Verhagen wilde niet bevestigen dat taboes als een beperking van de hypotheekrenteaftrek nu van tafel zijn, maar hij zei wel: „Iedere partij heeft heilige huisjes, maar ook die kunnen een lekkende dakkapel hebben.” Tot nog toe is de hypotheekrenteaftrek altijd een taboe geweest voor de regeringspartijen VVD en CDA en ook voor gedoogpartner PVV.

Maar inmiddels houdt de gedoogcoalitie rekening met de noodzaak van bezuinigingen van minimaal 5 miljard euro, maar mogelijk het dubbele. Dan ligt alles op tafel, bevestigen bronnen rond het kabinet.

Dat het economisch gezien bar en boos wordt, bleek vrijdag uit nieuwe cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB). Het begrotingstekort loopt naar verwachting in 2013 zo hoog op dat minimaal 5 miljard euro aan extra bezuinigingen nodig zijn, aldus DNB. Die komen dan bovenop de 18 miljard die al zijn afgesproken voor deze kabinetsperiode.

DNB gaat voor volgend jaar uit van een begrotingstekort van 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp), tegen 4,4 procent dit jaar. Doordat de economie in de tweede helft van dit jaar in een recessie is beland en de vooruitzichten voor volgend jaar zwak zijn, loopt het tekort in 2013 weer op tot 3,7 procent.

Verhagen zei dat de seinen voor de economie op „donkeroranje” staan. Minister Jan Kees de Jager (Financiën) constateerde een „toenemende kans op bezuinigingen.” En 2012 wordt „een heel moeilijk jaar”, zei hij.

Bronnen binnen de coalitie stellen dat ingrepen op zeker twee grote uitgavenposten nodig zijn om structureel veel geld vrij te maken. De zorg wordt beschouwd als een terrein waar met bijvoorbeeld meer eigen bijdragen in ieder geval flink te bezuinigen valt. De andere post is mogelijk de sociale zekerheid.

Gedoogpartner PVV heeft eerder geëist dat er 4 miljard euro wordt gesneden in ontwikkelingshulp. Dat bedrag lijkt onhaalbaar, maar het is wel mogelijk om bepaalde uitgaven voor defensie en milieu onder het budget van ontwikkelingssamenwerking te brengen. Nederland voldoet dan nog wel aan de internationale afspraken.