Van de 19.000 kerkgebouwen die Nederland ooit telde (inclusief ziekenhuis-, klooster- en begrafeniskapellen) heeft minder dan de helft nog de oorspronkelijke functie. Veel kerken hebben een nieuwe bestemming gekregen als privéwoning, bejaardencomplex, warenhuis of galerie.

Per jaar worden er volgens directeur Mickey Bosschert-Uitentuis van het Amsterdamse adviesbureau Reliplan veertig tot vijftig kerken verkocht. De reden is vaak dat het ledental van de gemeente afneemt, zodat de onderhoudskosten niet langer opgebracht kunnen worden.

Reliplan begeleidt al twintig jaar kerkenraden en kerkbesturen die zich genoodzaakt zien om afstand te doen van soms eeuwenoude gebouwen, maar toch enige invloed willen hebben op de toekomstige bestemming. Bosschert is een verklaard tegenstander van slopen: „Dat is helemaal niet nodig en het gebeurt tegenwoordig ook weinig meer, er 
zijn belangstellende kopers genoeg die zo’n gebouw weer economisch rendabel kunnen maken.”

Voor de Martinuskerk in Oosterzee bijvoorbeeld heeft Reliplan niet minder dan 22 gegadigden, voor de voormalige gereformeerde kerk van Arum –die net te koop staat– wordt minstens zo veel interesse verwacht. „Dit zijn heel courante objecten. Onze kracht is dat we een groot adressenbestand hebben met mogelijke gegadigden, zodat we geïnteresseerden gericht kunnen benaderen. We zoeken vooral kopers die de publieke functie van het gebouw in stand willen houden – als het naar een particulier gaat die dat niet wil, komt niemand ooit meer in zo’n kerkje.”

Niet elke gegadigde blijkt intussen even geschikt. Als de kloof tussen oorspronkelijke en nieuwe bestemming te groot is, ontstaan er problemen. Bijvoorbeeld wanneer er interesse is vanuit islamitische hoek om het gebouw tot moskee om te vormen. Bosschert: „Ik zou dat ten zeerste afraden. Het is ook niet nodig, er zijn potentiële kopers genoeg. Wij merken niets van een recessie.”

De komende maanden zullen er nog vijf Friese kerkjes te koop komen.

Zie ook www.digibron.nl voor artikelen over leegstaande kerken.

Plaats: Arum.

Bouwjaar: 1910.

In de verkoop sinds: Twee weken.

Eigenaar: Protestantse gemeente Arum.

Mogelijke bestemming: Geschikt als woon- en werkruimte.

Reden van verkoop: Teruggang in ledenaantal, in combinatie met vorming van federatieve protestantse gemeente Arum-Kimswerd per 1 januari 2012; het gebouw van de voormalige gereformeerde kerk wordt afgestoten.

Vraagprijs: € 225.000.

Plaats: Oosterzee.

Bouwjaar: 1860.

In de verkoop sinds: Zes maanden.

Eigenaar: Protestantse gemeente Echtenerbrug-Oosterzee.

Mogelijke bestemming: Passend bij de status van rijksmonument, geschikt als expositie- of concertruimte, eventueel ook als woon- en werkruimte.

Reden van verkoop: Teruggang in ledenaantal, een van de drie kerkgebouwen van de Protestantse gemeente Echtenerbrug-Oosterzee wordt afgestoten.

Vraagprijs: € 285.000.