De leiders van Duitsland en Frankrijk zaten maandag in Parijs met elkaar om de tafel om de EU-top van donderdag en vrijdag voor te bereiden. Mogelijk wordt die vergadering van beslissende betekenis voor het al of niet voortbestaan van de Europese muntunie.

Merkel en Sarkozy proberen het vertrouwen van de financiële markten te herstellen door een krachtig signaal af te geven dat ontsporingen van de overheidstekorten in de toekomst uitgesloten zijn. Zij opteren in dat verband voor opname in het EU-verdrag van een bepaling die voorziet in „automatische sancties” bij overschrijding van de grens van 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Alleen rijst de vraag hoe automatisch die eventuele boetes in de praktijk zullen zijn. Welke instelling beslist over zo’n strafmaatregel?

Enige achterdocht lijkt op zijn plaats. Frankrijk heeft zich namelijk altijd verzet tegen een strikte, ononderhandelbare gang van zaken, eerder dit jaar zelfs nog. Het wenste een vinger in de pap te houden via een procedure waarbij er ruimte bleef voor politieke invloed. Dat past ook volledig bij de traditionele opstelling van de Fransen. Zij beschouwen de EU als een verlengstuk van hun nationale beleid en zijn niet blij met onafhankelijke organen die hun land tegen hun zin eventueel iets opleggen.

Je zou denken dat rond de beoogde budgetdiscipline de Europese Commissie als supranationale instantie een voorname rol toebedeeld krijgt; dat die, zonder de goedkeuring van de regeringsleiders, een land tot de orde kan roepen. Dat is precies wat Nederland bepleit: een Eurocommissaris met grote bevoegdheden op dit punt. Daarover horen we Merkel en Sarkozy tot dusver echter niet. Pas later deze week zal er meer helderheid ontstaan. Morgen presenteren zij hun plannen aan EU-president Van Rompuy, die de voorzittershamer hanteert bij de top van deze week.

In feite behelzen de voorstellen van de Duits-Franse tandem niet meer dan een bevestiging van wat allang vastligt in het zogeheten stabiliteitspact, dat werd opgesteld in de jaren negentig van de vorige eeuw, in de aanloop naar de invoering van de euro. Dat maakt eveneens gewag van sancties bij een tekort boven de 3 procent. Die zijn echter nooit toegepast, mede door toedoen van Duitsland en Frankrijk. Toen die zelf in 2003 over de schreef gingen, werd besloten tot het oprekken van de normen. Nu koersen we dus aan op een correctie van hun gedrag van toen. Maar daarbij is uiteraard heel belangrijk dat er straks echt geen ontsnappingmogelijkheden meer zijn.

Merkel en Sarkozy dringen erop aan de aanpassingen te verankeren in het EU-verdrag. Dat betekent een complicerende factor. Zo’n wijziging vereist de instemming van alle lidstaten. In sommige zal er waarschijnlijk een referendum worden gehouden. Het verleden heeft geleerd dat sleutelen aan de spelregels van de Unie veel tijd kost en het risico bestaat dat, bij de groeiende euroscepsis onder de burgers en binnen de nationale parlementen, er ergens een afwijzend oordeel klinkt.

Waarschijnlijk zal de Britse premier Cameron deze week al verzet aantekenen tegen een verdere uitbreiding van de macht van Europa. Vanuit Polen zijn soortgelijke geluiden te beluisteren. Desnoods zullen Merkel en Sarkozy niet op deze partners wachten. Lukt het niet om alle 27 EU-landen op één lijn te brengen, dan moeten we op dit terrein maar verder gaan met alleen de zeventien landen die betalen met de gemeenschappelijke munt, vinden zij.

Het Europees Parlement vreest dat de voorgestelde route verzandt in eindeloos geruzie, liet voorzitter Buzek gisteren weten. Van Rompuy en voorzitter Barroso van de Europese Commissie zouden daarom aan het onderzoeken zijn hoe de begrotingsvoorschriften kunnen worden versterkt zonder ingreep in het verdrag.

Het zal moeilijk worden om op de top een eensgezinde benadering te bereiken. Maar de druk is groot. De politiek mag niet falen, want de dreiging van een uiteenvallen van de eurozone neemt almaar toe.