De Argentijnse jurist maakte woensdag bekend dat hij zijn eerste onderzoek wil beginnen zodra een rechterlijk toetsingscollege van het hof daar toestemming voor geeft. Een justitieel onderzoek door het Internationaal Strafhof naar verkrachtingen, moorden en martelingen tijdens de oorlog in Congo zal overigens alleen plaatsvinden als de Congolese justitie niet zelf in staat is de misdaden te onderzoeken.

In Congo brak in 1998 een burgeroorlog uit waarbij in een later stadium ook de buurlanden Rwanda, Uganda, Zimbabwe, Namibië en Angola betrokken raakten. Volgens Moreno Ocampo zijn er aanwijzingen dat er tijdens het conflict in het voormalige Zaïre een groot aantal oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid is gepleegd.

Het noordoostelijke Ituri is de streek die het ICC eerst onderzoekt. Het is slechts één deel van het grote land waar de bevolking onder de plunderaars leed en lijdt. Uganda en Rwanda voorzagen in Ituri jonge mannen uit rivaliserende stammen van wapens. Zij moesten als lokale militie assisteren bij het exploiteren van de natuurlijke rijkdommen van de streek. De jonge militieleden bleken echter met hun bewapening niet betrouwbaar. Een stammilitie veranderde bijvoorbeeld na de wapens in ontvangst te hebben genomen van partij. Toen moest Uganda nog een andere stam bewapenen om een militie in de streek naast die van Rwanda’s exploitanten te hebben. De strijders bleken liefhebbers van drugs en alcohol en van meestal beneveld gepleegde wreedheden tegen burgers. Ze kozen hun slachtoffers op etnische basis en noemen zich ook wel rebellen.

Sinds het tribunaal op 1 juli vorig jaar in het leven werd geroepen, zijn er bijna 500 klachten binnengekomen. Het Internationaal Strafhof heeft de bevoegdheid onderzoek te doen naar misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden en genocide, maar alleen in landen die zijn aangesloten bij het Verdrag van Rome uit 1998 en ook het Internationaal Strafhof hebben erkend. Ook de VN-Veiligheidsraad kan het hof vragen een strafrechtelijk onderzoek te openen.

Het merendeel van de klachten die de afgelopen maanden bij het strafhof zijn binnengekomen heeft betrekking op de oorlog in Irak. Moreno Ocampo sluit echter uit dat die in behandeling zullen worden genomen, omdat de Verenigde Staten noch Irak zijn aangesloten bij het strafhof. De belangrijkste tegenstander van het hof zijn de Verenigde Staten, die uit angst dat Amerikaanse militairen in Den Haag worden gedagvaard het strafhof niet hebben erkend. Moreno Ocampo sprak woensdag overigens de verwachting uit dat de VS zich op termijn alsnog aan zullen sluiten bij het hof. Guinee was deze week het 91e land dat het strafhofverdrag ratificeerde.