De boeken van Geert Mak (”Hoe God verdween uit Jorwerd”, 1996) en van Jan Siebelink (”Knielen op een bed violen”, 2005) ontstelden Van der Zwaan (66), gepensioneerd godsdienstdocent uit het voortgezet onderwijs. „Mak beschrijft een historische en geestelijke omwenteling in het Friese dorp Jorwerd. Alsof God ergens zou kunnen verdwijnen. En Siebelink maakt een karikatuur van een godvrezend voorgeslacht. Die beide boeken hebben mij aan het denken gezet. Ze zijn eenzijdig, zowel Mak als Siebelink. Ze beschrijven alleen de secularisatie, de kerkelijke leegloop. Alsof er niet iets meer te zeggen valt.”

Het resultaat is het boek ”De eenvoudigen. Geloofsgetuigen op de Noordwest-Veluwe” (uitg. Groen, Heerenveen; 271 blz.; 22,50 euro). Het boek is een verzameling persoonlijke getuigenissen van veertien mensen die tijdens hun leven hadden verteld van het werk van de Heere in hun ziel: een theoloog, een gemeentesecretaris, een huisvrouw, een fabrieksarbeider, een boer, een varkenshouder.

Tijdens zijn zoektocht naar hun levensverhalen ontdekte Van der Zwaan dat er zeker op de Noordwest-Veluwe veel authentiek geestelijk leven is geweest. „Er zijn, de boeken van Mak en Siebelink en alle verhalen van Kuitert en Treur ten spijt, nog veel mensen die dicht bij de Bijbel leven, die kunnen vertellen over hoe God naar hen heeft willen omzien. Toen dacht ik: Welnu, dit is er dan toch ook nog maar.”

Van der Zwaan zocht niet naar grote dingen. „Het ging mij om het waarachtige geloof. En dat is er nog steeds. Mensen lopen daar niet mee te koop, maar het is er wel. Als je in sommige families wat doorvraagt, komen ze ermee voor de dag: herinneringen aan opa, aan grootmoeder, aan een oom of aan een moeder. Dan mag je zomaar oude brieven lezen waarin zulke mensen hebben neergeschreven wat God hen had doen ondervinden. Zo kun je zien dat de Heere door genade rijk gewerkt heeft in de voorgeslachten. Dat staat in deze regio sommigen echt onuitwisbaar in het geheugen gegrift. Alleen, je moet er wel naar vragen, want de Heilige Geest werkt meestal in het verborgene, in de stilte.”

In zijn speurtocht richtte Van der Zwaan zich vooral op de op schrift gestelde getuigenissen, soms opgeschreven in brieven en dagboeken, soms opgeschreven in eenvoudige boekjes, zoals ”Gods leidingen in het leven van de landbouwer Jannes den Besten”, ”De weg des Heeren en leiding met Gijsbert Arentse” en ”De weg welke God met mij gehouden heeft” over Christina van den Brink.

Het zijn geen bekeringsverhalen, zegt de schrijver. „Het zijn evenmin mooie verhalen over geloofservaringen en geestelijke oefeningen. Ik heb slechts eenvoudige getuigenissen willen doorgeven van het rijke geestelijk leven van Gods kinderen die goed van de Heere konden vertellen.

Deze mensen werden wel ”wandelende Bijbels” genoemd, vanwege hun nauwe omgang met het Woord, met het psalmboek en andere geestelijke lectuur. Het waren vaak leesbare brieven omdat ze in hun leven getuigenis aflegden van de werking van Gods Geest in hun handel en wandel. Hun geloofsbeleving was radicaal en verfrissend. Dwars door alle moeite en strijd heen leefden ze uit en naar Gods Woord.”

Het boek ”De eenvoudigen” bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een historische schets van het geestelijk leven op de Veluwe vanaf het jaar 750, met onder anderen de Veluwse reformator Jan Gerritszn. Versteghe en de hervormers van Gelre: Jan van Nassau en Johannes Fontanus.

Deel twee bevat de getuigenissen van mensen uit Doornspijk, Elburg, Elspeet, Harderwijk, Nunspeet, Nijkerk, Oldebroek, Oosterwolde, Putten en Vaassen.

Van der Zwaan schreef reeds eerder een levensbeschrijving van ds. J. P. Verkade (”Zijn Naam ter eer”, 2010) en historische schetsen rond de Dorpskerk van Elspeet (”Zijn daden gedenken”, 2007).

Wat beoogt hij met zijn schrijven? „Doorgeven dat de Heere doorgaat met mensen te trekken uit de duisternis en te brengen tot het wonderbare licht. God is niet verdwenen uit Nederland, niet uit Jorwerd en niet van de Veluwe. Zijn genade werkt nog krachtig in mensen.”

Het boek ”De eenvoudigen” wordt zaterdagmiddag gepresenteerd in het Kerkerf te Elspeet.

Blinde Geertje

„In de laatste fase van haar leven is Geertje Hardloper (uit Oldebroek) langzaamaan blind geworden door staar aan haar ogen. De dokter adviseerde een operatie, maar toen kwamen met kracht de woorden van de Heere weer in haar hart. Geertje vond geen vrijmoedigheid om zich te laten opereren. Zo moest ze de laatste jaren blind over de aarde gaan. „Och”, zei ze wel eens, „het is goed wat de Heere doet. En dat ik zo al de ongerechtigheid dezer wereld niet meer behoef te zien, maar alleen mijn oog op Hem mag slaan.”

Zo kwam ik een keer bij haar en vroeg haar hoe zij nu haar werk nog kon doen. Toen zei ze: „O mijn jongen, dat is ’s morgens, als ik m’n knieën buig, m’n eerste verzuchting: „O Heere, bewaar me toch voor ongelukken, opdat de vijand zich niet over mij mocht verblijden.” De Heere heeft het waargemaakt: ze kon gewoon haar werk blijven doen, al was het dan in alle gebrekkigheid. Ds. Du Marchie van Voorthuysen (hij was een zielsvriend van Geertje), zei eens: „Zij ziet meer dan menig ander met goede ogen, al is zij blind, want ze heeft geopende ogen van de Heere gekregen. Die sluiten nooit meer, maar die zullen straks Christus mogen aanschouwen.”

Uit: ”De eenvoudigen. Geloofsgetuigen op de Noordwest-Veluwe”