Vernietigend was onlangs de kritiek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op het natuurbeleid van het kabinet-Rutte. Ongeveer 600 miljoen euro wil het kabinet op de uitgaven voor natuur besparen. Die bezuiniging maakt deel uit van de in totaal 18 miljard euro die het kabinet minder wil uitgeven.

Ook toen het geld nog tegen de plinten klotste, stond de Nederlandse natuur er al niet best voor. Weliswaar verbeterde de situatie, maar nog steeds verdwenen er planten- en diersoorten uit ons land. Aan de internationale verplichtingen werd meestal niet of slechts mondjesmaat voldaan.

Nu het kabinet zo stevig snijdt in de uitgaven voor natuurherstel, raken de ooit gestelde doelen echter ver buiten beeld. De bezuinigingen hebben volgens het PBL verwoestende gevolgen voor de natuur. Bijvoorbeeld doordat ruim 128.000 hectare minder natuur zal worden aangelegd in de zogeheten Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een beoogd aaneengesloten netwerk van natuurgebieden. Dat gaat ten koste van de biodiversiteit: meer planten- en diersoorten zullen uitsterven.

Het PBL waarschuwde voor onherstelbare schade als het voorgenomen natuurbeleid wordt voortgezet.

Bietenveld

De Tweede Kamer debatteerde donderdag met staatssecretaris Bleker (Landbouw) over het natuurbeleid. In de aanloop naar dat debat haalde GroenLinks-Kamerlid Van Gent al fel uit naar de bewindsman: „Bleker heeft onze natuur weggedeald alsof hij pony’s staat te verhandelen op de Zuidlaardermarkt. Als Bleker zijn zin krijgt, gaan we natuurbeleid voeren onder het motto: „Als ik over een bietenveld tuur, zie ik ook natuur.””

In aansluiting op het PBL wees Van Gent op de in haar ogen desastreuze gevolgen van het kabinetsbeleid. „Dieren zoals de vuursalamander, de adder en de grutto en planten zoals de wilde orchidee lopen groot gevaar uit Nederland te verdwijnen. Ons land wordt na Malta, dat in de volksmond „de steen” heet, het land in Europa met de minste planten- en diersoorten. Nog maar 15 procent ervan blijft over.”

Staatssecretaris Bleker en de regeringspartijen CDA en PVV en gedoogpartij PVV lieten zich donderdag echter niet overtuigen om een andere koers te varen. De financiële crisis dwingt het kabinet tot enorme bezuinigingen. Niets en niemand ontspringt de dans. Ook de natuur niet, aldus Bleker en de coalitie. Dus ook de vuursalamander, de adder en de grutto niet.

Dat de natuur er niet van opknapt als er minder geld aan wordt gespendeerd, bestreden ze niet. Maar ja, er is gewoon geen geld voor nieuwe investeringen.

Rentmeester

Hoe verhoudt de drastische bezuiniging op het natuurbeleid zich nu met het rentmeesterschap, een van de uitgangspunten van Blekers partij, het CDA? „De aarde is niet van ons, we hebben de aarde te leen van God”, stelt het CDA op zijn website. „Daarom moeten we de aarde goed achterlaten voor volgende generaties. En daarbij horen ook de mensen, dieren en planten die er wonen.”

Rentmeesterschap betekent echter volgens het CDA ook dat de overheid een goede rentmeester moet zijn. „Dat ze haar financiën goed op orde moet hebben.”

Juist dat laatste aspect geeft voor de CDA-fractie de doorslag om de plannen van Bleker toch te steunen. „Gegeven de miljardenbezuiniging, die vanuit financieel rentmeesterschap nodig is, moeten we het tot nu toe gevoerde natuurbeleid tegen het licht houden”, aldus CDA-Kamerlid Koopmans. „Dat kan dan niet buiten schot blijven.”

De SGP –„biodiversiteit is door God in de schepping gelegd, maakt de natuur weerbaar en is nuttig voor de mens”– accepteert de inperking van de EHS. De partij heeft echter wel moeite met de bezuinigingen van Bleker op het beheerbudget voor de verworven natuurgebieden: „Met het oog op goed rentmeesterschap en internationale verplichtingen moeten we de kleinere EHS goed kunnen beheren”, aldus SGP’er Dijkgraaf.

De provincies, die de natuurgebieden gaan beheren, krijgen daarvoor 100 miljoen euro extra van Bleker. Er is echter 250 miljoen voor nodig. De provincies leggen zelf wel geld bij, maar niet genoeg. Zolang dat gat niet is gedicht, gaat de SGP volgens Dijkgraaf niet akkoord met de afspraken die Bleker met de provincies heeft gemaakt over het natuurbeleid.

De ChristenUnie is van de drie christelijke partijen nog het meest kritisch op het natuurbeleid van Bleker. Anders dan het kabinet wil de CU bijvoorbeeld wél dat de zogeheten robuuste verbindingszones, die van de EHS een aaneengesloten gebied moeten maken, worden aangelegd omdat dit de biodiversiteit ten goede komt.

Dat het kabinet de natuur minder wil gaan beschermen, maakt ChristenUnie-Kamerlid Wiegman „zeer bezorgd.” De mens heeft de verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor de hele schepping, stelt ze. „De natuur is schepping en de mens is geen eigenaar. Daarom zijn het behoud van en de inzet voor natuur belangrijk.”

www.refdag.nl/ehs

Tien voorbeelden van natuurgebieden die door de plannen van het kabinet stilliggen:

Haarzuilens

Plan: Aanleg natuur- en recreatiegebied Haarzuilens ten westen van Utrecht.

Doel: Uitloopgebied realiseren voor inwoners van de Utrechtse wijk Leidsche Rijn.

Aantal hectares gepland: 400.

Aantal hectares uitgevoerd: 180.

Status: Aankoop nieuwe gronden en inrichting liggen stil. Financiering van beheer van reeds aangelegde natuur is stopgezet.

Leenherenpolder

Plan: Inrichting buitendijkse Leenherenpolder bij Goudswaard als natte natuur.

Doel: Ontbrekende schakel tussen natuurgebieden langs Haringvliet invullen.

Aantal hectares gepland: 188.

Aantal hectares uitgevoerd: 188 aangekocht, 0 ingericht.

Status: Kans op natte natuur in polder is nihil, de kans is groter dat ooit uitgekochte boeren hun grond weer terugkrijgen.

Brabantse wal

Plan: Aanleg natuur- en recreatiegebied Brabantse Wal bij Bergen op Zoom.

Doel: Aaneensmeden van versnipperde natuur, tegengaan verdroging en vervuiling en uitloopgebied realiseren voor inwoners van Bergen op Zoom, Antwerpen en Roosendaal.

Aantal hectares gepland: 250.

Aantal hectares uitgevoerd: 215.

Status: Aankoop nieuwe gronden en inrichting liggen stil.

Naardermeer

Plan: Aanleg aaneengesloten natuur Naardermeer.

Doel: Bufferzone om Naardermeer aanleggen en waterhuishouding op orde brengen door onder andere landbouwenclaves in te richten als natuur.

Aantal hectares gepland: 465.

Aantal hectares uitgevoerd: 395.

Status: Aankoop laatste landbouwenclave ligt stil, waardoor gebied versnipperd blijft en beheerskosten hoog zijn door onder andere verschillend waterpeil.

Snoeiingsbeek

Plan: Aanleg aaneengesloten natuur rond Snoeiingsbeek bij Losser

Doel: Tegengaan verdroging en realiseren nieuwe natuur.

Aantal hectares gepland: 350.

Aantal hectares uitgevoerd: 200.

Status: Aankoop nieuwe gronden en inrichting ligt stil, gebied is nog steeds verdroogd.

Beneden-Dinkeldal

Plan: Aanleg oorspronkelijk overstromingsmoeras en ontwikkeling van vrij meanderende Dinkel bij Ootmarsum.

Doel: Vergroten veiligheid tijdens hoog water en realisatie nieuwe natuur.

Aantal hectares gepland: 250

Aantal hectares uitgevoerd: 80 aangekocht, 0 ingericht

Status: Aankoop nieuwe gronden en inrichting liggen stil, gebied voldoet niet aan eisen waterbeheer 21e eeuw.

Krimpenerwaard

Plan: Aanleg natuurgebied van noord naar zuid door de Krimpenerwaard.

Doel: Ontwikkeling ecologische verbinding en robuust watersysteem en tegengaan bodemdaling.

Aantal hectares gepland: 2450.

Aantal hectares uitgevoerd: 1400 aangekocht, 200 ingericht.

Status: Aankoop nieuwe gronden en verdere inrichting ligt stil en waterbeheer kan niet worden aangepast.

Crezeepolder

Plan: Aanleg buitendijks natuurgebied tussen Ridderkerk en Hendrik-Ido-Ambacht.

Doel: Ontwikkeling nieuwe natuur en waterberging.

Aantal hectares gepland: 72.

Aantal hectares uitgevoerd: 72 aangekocht, 0 ingericht.

Status: Inrichting ligt stil.

Oude Willem

Plan: Inrichting landbouwenclave Oude Willem in Drents-Friese Wold als natuurgebied.

Doel: Realiseren aaneengesloten natuur en op orde brengen waterhuishouding.

Aantal hectares gepland: 500.

Aantal hectares uitgevoerd: 460 aangekocht aan de Friese kant, 0 ingerich.t

Status: Provincie Friesland wil verder met natuurontwikkeling, provincie Drenthe zegt geen middelen te hebben.

Hattemer Poort

Plan: Aanleg ecologische verbindingszone bij Hattem en Heerde.

Doel: Verbindingszone voor onder andere edelherten van Veluwe via Salland naar Bentheim in Duitsland.

Aantal hectares gepland: 177.

Aantal hectares uitgevoerd: circa 100 aangekocht, 0 ingericht.

Status: Provincie Gelderland wil verder met aankopen en inrichten, provincie Overijssel niet.

Oostvaarderswold

Plan: Aanleg ecologische verbindingszone in het midden van Flevoland.

Doel: Verbindingszone voor onder andere edelherten van Oostvaardersplassen via Horsterwold naar de Veluwe.

Aantal hectares gepland: 1800.

Aantal hectares uitgevoerd: 1250 aangekocht, 0 ingericht.

Status: Provincie Flevoland, Wereld Natuur Fonds, Het Flevo-landschap en Staatsbosbeheer willen met particuliere investeerders gebied toch aanleggen.