Jawel, als íémand ziet en inziet dat zich donkere wolken boven Europa en dus ook boven Nederland samenpakken, zijn het de leden van het kabinet wel. Maar de paraplu uitklappen? Dat doen ze pas als ze de eerste waterdruppels op hun neus voelen vallen.

Zo lijkt het althans. Achter de schermen zijn De Jager en zijn ambtenaren natuurlijk wel degelijk druk in de weer na te denken over nieuwe bezuinigingen. Maar over die bezinning blijven de monden gesloten. Praten over opties zou alleen maar onrust wekken.

Door die overweging laten andere partijen dan VVD en CDA zich niet leiden. Omdat zij niet in de coalitie zitten, kunnen zij onbekommerd en publiekelijk nadenken over wat binnenkort nodig zal zijn. Zo toeterde Wilders eind vorige week rond dat hij een volgende bezuinigingsronde alleen zal steunen als er daarin een bezuiniging verwerkt zit van 4 miljard euro op Ontwikkelingssamenwerking.

Gisteren roerde, opnieuw, de Eerste Kamer zich. Onder aanvoering van de ChristenUnie dwong hij staatssecretaris Weekers de toezegging af dat hij met een notitie komt over het stelsel van hypotheekrenteaftrek. Daarin zal dan weliswaar staan dat het kabinet op dit punt alles bij het oude wil laten, maar de notitie zal wel aanleiding kunnen worden tot een politiek debat waarin partijen als de ChristenUnie hún visie kunnen ventileren, namelijk dat we af moeten van een fiscaal systeem dat aanspoort tot maximaal lenen en weinig aflossen, dat starters makkelijker toegang moeten hebben tot de woningmarkt en dat de schatkist door de hypotheekrenteaftrek minder belast moet worden.

De overeenkomst tussen het voorstel van de PVV en dat van de ChristenUnie is dat beide plannen handen en voeten geven aan het adagium: regeren is vooruitzien. Maar er zijn tussen beide voorstellen ook twee cruciale verschillen.

Het eerste verschil is ethisch van aard. Het voorstel van de ChristenUnie snijdt in ons eigen, rijke, westerse vlees. Het voorstel van de PVV benadeelt –met alle restricties die er te maken zijn over de effectiviteit van ontwikkelingshulp– de allerarmsten van de wereld.

Het tweede verschil is dat Wilders’ plan er een is uit de categorie platte bezuinigingen. Het voorstel van de ChristenUnie zit meer in de hoek van de zogeheten “hervormingen”: veranderingen in ons bestel die de overheidsfinanciën op termijn gezonder maken.

Daarom verdient dit laatste initiatief veel meer waardering dan het eerste. Wil Rutte over enige tijd de geschiedenisboekjes ingaan als een man die, net als CDA’er Lubbers, de Nederlandse economie en financiën weer op orde bracht en toekomstbestendig maakte, dan zal hij ook een zelfde type beleid moeten voeren. Dan kan hij zich niet –zoals tot nu toe vooral is gebeurd– beperken tot het hanteren van een fors uitgevallen kaasschaaf, maar moet hij ook stelsels en systemen durven aanpakken.