Meer dan eens belandt het gesprek tussen Iris Boter (39) en Jeanette Molema (48) op zijpaadjes. Over verhalen die zichzelf vertellen bijvoorbeeld. Molema vertelt hoe kwaad ze pas tijdens het schrijven werd op een hoofdpersoon uit haar eigen boek omdat-ie zijn dochter niet begreep. Boter zegt dat ze soms met verbazing naar haar scherm kijkt omdat ze twee minuten geleden nog geen idee had dat ze dít zou opschrijven. Misschien draagt het prachtige uitzicht op het Zwartewater eraan bij en kabbelen de gedachten voort op het ritme van de rustige golfslag.

Beide auteurs zijn naar Zwartsluis gekomen om te praten over hun young-adultromans: ”Wish you were here” (Iris Boter) en ”Eerste kus” (Jeanette Molema). Allebei schrijven ze al een aantal jaar kinderboeken. Molema –ze woont in Dedemsvaart– inmiddels voor bijna alle leeftijdsgroepen. Boter –zij woont in Kampen– is vooral ook bekend als illustrator van kinderboeken.

Boter schrijft over de 19-jarige studente Tamar, die op kamers zit en een serieuze relatie aangaat. Het boek heeft een rauw decor: de plotselinge dood van Tamars vader is op bijna elke plek in het boek aanwezig. Molema’s boek gaat over de 15-jarige Philippa, die haar eerste kus krijgt van een jongen die dat aanvankelijk niet uit liefde doet maar puur om zijn eigen verleden te verwerken. Ze gaat werken op een Franse camping, waar alles gaandeweg op zijn plaats valt.

Halfbroer

Zowel Iris Boter als Jeanette Molema put voor haar boek uit eigen ervaring. Zo werkte Molema als jongvolwassene een halfjaar in Frankrijk. Bij Boters boek zijn zelfs de grote lijnen van de plot terug te brengen op haar eigen leven. Ook haar vader overleed onverwacht, toen ze net klaar was met haar studie en verkering kreeg. „Hij was 50, kreeg een hartinfarct en is niet meer wakker geworden. Toen ik bezig was met mijn boek las ik mijn dagboek uit die periode terug en ik schrok ervan. Mijn uitgever noemde ”Wish you were here” pijnlijk eerlijk. Maar ik denk dat het boek nog wel een afgezwakte vorm is van wat ik toen dacht en schreef.”

In het boek ontdekt Tamar dat ze een halfbroer heeft. „Ongeveer acht jaar geleden, toen de bel ging, flitste door me heen: stel je voor dat nu m’n halfbroer voor de deur zou staan”, vertelt Boter. „Dat ideetje is altijd blijven hangen.” Boter gaat ervan uit dat de lezer „verstandig genoeg” is om te bedenken dat die halfbroer een verzinsel is. Bovendien: „De mensen die mij kennen weten hoe het zit. De rest – ach. Mijn moeder las het boek vooraf en vond het heel confronterend, maar ook heel mooi.”

Religieuze ontwikkeling

Het boek van Molema is bedoeld voor meiden tussen de 14 en de 18 jaar. Boters boek is bestemd voor iets oudere lezers, vanaf een jaar of 16. „Ik denk dat jouw hoofdpersoon ook in een eerdere fase zit dan die van mij”, zegt Boter tegen Molema. „Zij raakt haar kinderlijke onschuld kwijt, dat zeg je zo mooi in je boek. Je beschrijft de overgang van kind naar jongvolwassene. In mijn boek gaat het meer over die van jongvolwassene naar volwassene.” Molema tegen Boter: „Ik zou jouw boek zo aan een vriendin van me geven.”

Groeien naar de volwassenheid hoort thuis in een boek voor jongvolwassenen, vinden beide auteurs. Boter: „Juist daarom is het zo’n fascinerende leeftijdsgroep om voor te schrijven, je maakt in die tijd zo veel dingen voor het eerst mee.” Molema: „Ik vind het een heel heftige periode.”

In zo’n boek moet ook plaats zijn voor de religieuze ontwikkeling van het personage, vinden de schrijvers. „Niet duimendik erbovenop”, zegt Boter. „Maar het hoort erbij.” Toch komt dit aspect in haar boek nauwelijks aan de orde. „Om de een of andere reden paste het niet goed in mijn verhaal. Een heel klein beetje zit het er wel in. Tamar zit op een bepaald moment aan het water en voelt zich dan gezien door een groter iets, een eeuwige aanwezigheid.”

Alternatief bieden

Molema geeft in haar boek juist nadrukkelijk aandacht aan het religieus bewust-worden van haar hoofdpersoon. Als Philippa met campingeigenaar Willem een goed gesprek heeft, bidden de twee uiteindelijk samen om vergeving van verkeerde dingen en „leggen ze Philippa’s zonden bij het kruis.” „Ik zag het voor me: de twee samen op een bankje, in het zonlicht en dacht: het moet gewoon. Het klopt in het verhaal, past bij het thema. Ik heb erg getwijfeld, want zo expliciet, dat mag allemaal niet meer. Tot ik dacht: dan krijg ik maar over me heen wat ik over me heen krijg.”

Molema is bekend met het genre van de young-adultroman doordat ze opgroeiende kinderen heeft. Boter heeft ter voorbereiding op het schrijven een aantal young-adultromans gelezen, van onder meer Edward van de Vendel en Floortje Zwigtman. „Ik schrok wel even. Moet het allemaal zó expliciet beschreven worden? Het is soms ranziger dan literatuur voor volwassenen.”

Maar een alternatief bieden voor dergelijke boeken – nee, dat was niet de opzet van de twee. Boter: „De thema’s die in veel jongerenboeken een rol spelen interesseren me gewoon niet.” De twee auteurs vragen zich af of er überhaupt iets als een ”christelijke young-adult­roman” bestaat. „Misschien kun je beter zeggen dat er young-adult­romans bestaan die niet geschikt zijn voor christenen”, oppert Boter. „Boeken waar je na die tijd last van hebt”, vult Molema aan. „Dat criterium geldt natuurlijk niet alleen voor kinderen.”

Geen dekbed, maar een schóóngewassen dekbed

Elkaars boek karakteriseren vinden Iris Boter en Jeanette Molema lastig. Molema bijt het spits af. „”Wish you were here” gaat vooral over rouwverwerking, dacht ik. Maar jij, Iris, zegt van niet. Volwassen worden is het thema.” Boter: „Ja. En dat gebeurt door belangrijke gebeurtenissen in Tamars leven.” Molema: „Toen ik jouw boek las, heb ik geen moment gedacht: dit is een young-adultroman. Ik las het in één ruk uit. Dat is een compliment.”

Boter over Molema’s ”Eerste kus”: „Wat ik in jouw boek heel leuk vind is dat je in dialogen zware thema’s heel makkelijk afwisselt met luchtige zinnen. Ik heb een voorbeeld opgezocht, bladzijde 247: „Maar je kunt met verliefdheid twee kanten op, de goede of de slechte kant. Het is maar net welke kant je kiest. Kan ik trouwens mijn handdoeken gebruiken om de vloer droog te maken?”

„Jij schrijft situaties ook helemaal uit, heel rustig, met veel oog voor de omgeving”, prijst Boter haar collega. „Daardoor wordt alles heel beeldend. Geen dekbed, maar een schóóngewassen dekbed. Ik ben geneigd met een scène te stoppen zodra het sleutelwoord is gezegd. Ik zie alles zo scherp voor me dat ik vergeet dat de lezer niet weet hoe het eruitziet.”

Boter is meer van de mooie beelden en de originele taal. „Ik heb een keer meegedaan met Nanowrimo (National Novel Writing Month, waarbij je onder tijdsdruk –in één maand– een boek schrijft, MO) en doe het dit jaar weer. Dat heeft me geleerd naar de associatieve stem in me te luisteren. Ik schreef metaforen en vergelijkingen op waarvan ik niet wist dat ik ze in me had.”

Wat is een young-adultroman?

Ze bestaan langer dan vandaag, maar de afgelopen jaren hebben ze een duidelijk etiket gekregen en lijkt hun aanwas niet te stuiten: de young-adultromans. Het zijn boeken voor jongeren tussen kinderjaren en volwassenheid. Het genre –waarin vooral veel vertaald werk verschijnt– is moeilijk af te bakenen. Thema’s die horen bij het volwassen worden, zoals verliefdheid, zoektocht naar identiteit, toekomstperspectief en ontluikende seksualiteit, spelen in veel boeken een belangrijke rol. Vooral de doelgroep, jeugd vanaf een jaar of vijftien –maar soms ook jonger– bepaalt wat een young-adultroman is. Tegelijkertijd zijn young-adultromans vaak ook aansprekend voor volwassenen en ontstijgen ze leeftijdsgrenzen. Cross-overs, heten ze daarom ook wel.

Dit najaar dook in de christelijke boekwereld voor het eerst de term ”young adult” op bij oorspronkelijk Nederlandstalige jeugdboeken: ”Wish you were here” van Iris Boter en ”Eerste kus” van Jeanette Molema. Eerder brachten christelijke boekhandels al wel vertaalde romans in omloop, zoals ”Liverpool street” van Anne C. Voorhoeve (uitg. Callenbach).

Boekgegevens

”Wish you were here”, door Iris Boter;

uitg. Mozaïek, Zoetermeer, 2011; ISBN 978 90 239 9378 0; 272 blz.; € 14,90;

”Eerste kus”, door Jeanette Molema; uitg. Columbus, Heerenveen, 2011; ISBN 978 90 854 3167 1; 316 blz.; € 12,50.

Citaten

Er veranderde iets. Ik (Tamar, MO) werd misselijk van alles wat er in mijn lijf zat en eruit zou willen. Ik liep langs het huis met de gebreide poes in het raam en de geparkeerde kever met witte madeliefjes op de motorkap, en bij elke stap smolt er iets van de harde laag in mijn lijf. En ik huilde.

(Uit: ”Wish you were here”)

„Snap dat dan”, zegt hij wanhopig. „Ik kan niet meer verliefd worden, het is net of ik een lijf van ijs heb.” „Ik snap het”, zegt ze (Philippa, MO) koel. „Waarom wilde je vanmiddag mijn hand vasthouden bij de paardenwei?”

(Uit: ”Eerste kus”)