Verbaasd was Van Koeven toen ze ontdekte dat nogal wat door haar als „open” getypeerde protestants-christelijke (pc) scholen voor „een beperkt” aantal jeugdboeken groen licht geven. Ze interviewde 144 leerkrachten op 108 scholen en verdiepte zich in het boeken­beleid van 4 open pc-scholen in de regio Zwolle. Het betreft in alle gevallen scholen die de Bijbel als inspiratiebron zien en ook ruimte bieden aan anders- en niet-gelovige kinderen. „Van de 144 leerkrachten op die scholen zeiden er 61 geen boeken met magie te willen kiezen voor de school. Ook deden van de 108 scholen er 74 niet mee aan de Kinderboekenweek in 2005, waarin magie centraal stond.”

Op open pc-scholen hebben orthodox-christelijke ouders wat betreft het boekenbeleid een flinke vinger in pap, constateert Van Koeven, docent Nederlands op de pabo van de Hogeschool Windesheim in Zwolle. „Nogal wat pc-scholen hebben bijvoorbeeld geen boeken over Harry Potter of werk van kinderboekenschrijver Paul van Loon, om zo geen conflict te krijgen met orthodox-christelijke ouders.”

Van een duidelijk ‘boeken­beleid’ is op open pc-scholen nauwelijks sprake, stelt Van Koeven vast. „Er is veel hapsnapbeleid. Keuzes om boeken wel of niet in de collectie op te nemen, zijn doorgaans niet gebaseerd op een duidelijke levenbeschouwelijke visie. Veel hangt af van de vraag hoe een bepaalde leerkracht denkt over bijvoorbeeld magie in boeken. Verder zien veel scholen boeken vooral als hulpmiddelen waarmee je kinderen lezen kunt leren. Vaak hebben leerkrachten veelbesproken boeken zelf niet gelezen.”

Tegelijkertijd viel het de Zwolse promovenda op dat specifiek christelijke kinderboeken op de onderzochte pc-scholen weinig populair zijn. „Er wordt negatief gedacht over christelijke jeugdboeken. In de trant van: er worden in die boeken te duidelijke antwoorden gegeven. Ook speelt onbekendheid met christelijke kinderboeken een rol.”

In discussies over magie in kinderboeken timmerde de afgelopen jaren met name de vereniging Bijbel & Onderwijs aan de weg, merkte Van Koeven. „Bijbel & Onderwijs heeft heel duidelijke, stellige opvattingen. Magie in kinderliteratuur wordt afgewezen. Intussen zijn er ook tal van christenen die in boeken over Harry Potter niets kwaads zien. Ze vinden dat er alleen maar veel fantasie in voorkomt.”

Kunt u zich voorstellen dat orthodox-christelijke ouders de school willen behoeden voor boeken die in hun ogen occult zijn?

Van Koeven, kerkend bij de PKN-gemeente in Zwolle-Zuid: „Absoluut. Orthodox-christelijke ouders, onder wie evangelischen, zijn vaak heel betrokken op de school van hun kinderen. Ik kan me goed voorstellen dat ouders de school aanspreken wanneer zij moeite hebben met boeken waarin bijvoorbeeld een meisje op realistische wijze met hekserij omgaat.”

Scholen moeten vervolgens wel een duidelijk antwoord hebben en heldere criteria ontwikkelen op grond waarvan boeken worden beoordeeld, bepleit Van Koeven. „Ga niet klakkeloos mee in de redenering van ouders. Vertel waarom je als school een bepaald boek in de collectie opneemt. Als ouders op grond van de Bijbel kritiek hebben, kan de school aandragen dat je de Bijbel op verschillende manier kunt uitleggen. Als ouders de argumenten van de school niet delen, kunnen ze in samenspraak met de school een oplossing zoeken. Als ze van tevoren weten hoe een school tegenover selectie van kinderboeken staat, kunnen ze een andere school kiezen.”

Christelijke ouders hebben nogal eens moeite met vloeken in kinderboeken.

„Dat merk ik in gesprekken met ouders. Ik kan me die bezwaren goed voorstellen. Toch kan een school er met goede argumenten voor kiezen om boeken met vloeken in de collectie op te nemen. Bijvoorbeeld als daarin een maatschappelijk thema als kindermishandeling wordt behandeld, waarbij grof taalgebruik een functie heeft.”

Pleit u voor een ruimer boekenbeleid op open pc-scholen?

„Het is niet aan mij om scholen te adviseren hun beleid aan te scherpen of te verruimen. Wel pleit ik ervoor dat scholen een weloverwogen visie ontwikkelen. Zelf ben ik niet voor uitsluiting van boeken. Ik waardeer een breed aanbod. Voor mij is de kwaliteit van boeken belangrijk. Ook moeten op een open pc-school niet-gelovige kinderen ruimte en veiligheid ervaren. Twee van mijn kinderen zitten op een open pc-basisschool waar onder meer boeken van Harry Potter worden gelezen. Ik heb daar geen moeite mee. Wel heb ik bezwaar tegen boeken op school die kwalitatief onder de maat zijn. Ik vind het belangrijk dat gekeken wordt hoe geweld en racisme zijn beschreven.”