Deze week vergaderden de Verenigde Naties over de verspreiding van handwapens in de wereld. Het rapport dat naar aanleiding van het congres verscheen, bevat genoeg munitie om alle argumenten van de wapenlobby’s aan flarden te schieten.

Uit het rapport ”Onderzoek Lichte Wapens 2003”, dat werd geschreven door het in Genève gevestigde Graduate Institute of International Studies, blijkt dat de VS de grootste producent en de grootste exporteur van lichte wapens zijn. Het aantal wapens in de VS wordt tussen de 238 en de 276 miljoen geschat. Dat is bijna evenveel als er Amerikaanse burgers zijn (291 miljoen volgens het laatste cijfer van het Amerikaans bureau voor statistiek).

Maar tegelijk veegt het rapport ook het vooroordeel van tafel dat de ’beschaafde’ Europese landen wapenarm zijn. In de vijftien landen van de Europese Unie circuleren 84 miljoen handwapens. Daarvan is 80 procent, of 67 miljoen stuks, in handen van burgers. „De feiten weerleggen het zogenaamde contrast tussen de vredelievende Europeanen en de wapenzieke Amerikanen”, staat in het rapport. Het doet een impliciete aanbeveling aan de landen van de Unie om hun wapenwetgeving aan te scherpen.

In landen als Finland, Frankrijk en Duitsland zijn de wapenwetten relatief soepel. De graad van bewapening bedraagt er al de helft van het Amerikaanse niveau. Een golf van wapengeweld, waaronder een reeks recente moorden in Frankrijk, Zwitserland en Duitsland, toont aan dat wijdverbreid wapengeweld geen exclusief Amerikaans fenomeen is.

In totaal produceren 98 landen lichte wapens. Dat aantal is, net als het volume en de waarde van de productie, niet merkbaar toegenomen in de jongste jaren. Maar de productiecijfers zijn ondanks ronkende verklaringen van regeringen om iets te doen aan de illegale wapenhandel, ook niet afgenomen.

De grootste uitvoerders zijn de VS en de EU. De jaarlijkse globale omzet van de lichtewapenproductie wordt op 7,5 tot 8 miljard dollar (6,5 tot 7 miljard euro) geraamd. De illegale handel is jaarlijks goed voor een kleine 1 miljard euro.

Wereldwijd zouden 639 miljoen handwapens circuleren. Daarvan is 59 procent legaal in het bezit van burgers. Volgens Natalie Goldring, de directeur van het Programma voor Veiligheid en Ontwapening van de universiteit van Maryland, zijn bijna alle illegale wapens van legale oorsprong. De meeste zouden zijn gefabriceerd in de Verenigde Staten.

„In de VS zelf zijn er ruw geschat 83 tot 96 wapens voor 100 burgers”, zegt Goldring. „Het is ironisch dat de regering-Bush in een conflictregio als Irak het nodig vindt burgers te ontwapenen om de veiligheid te garanderen, maar dat in eigen land absoluut niet doet.”

Op de VN-conferentie over lichte wapens zei de Amerikaanse woordvoerder Lincoln Bloomfield dat het probleem niet bij de wapens ligt, maar bij „de wapens in slechte handen.” Hij bevestigt daarmee het adagium van de wapenlobby dat „wapens geen mensen doden, maar mensen andere mensen doden.”