Seksuele intimidatie, pesten, agressie en discriminatie op de werkvloer: Nederlandse werkgevers zijn bij wet verplicht hun werknemers ertegen te beschermen. De vertrouwenspersoon speelt hierbij een cruciale rol.

Is er geen vertrouwenspersoon en raakt een werknemer ziek of overspannen door te grote psychosociale belasting, dan kan de werkgever een forse schadeclaim verwachten. En andersom: is er wel een vertrouwenspersoon maar heeft de werknemer deze niet geraadpleegd, dan kan hij of zij de werkgever niet aansprakelijk stellen.

Hoe belangrijk de vertrouwenspersoon ook is, hij of zij is vaak niet onafhankelijk genoeg. Er is geen erkend diploma en vaak is het een functie die een van de werknemers ‘erbij’ doet. Of niet. Je kunt nu nog vertrouwenspersoon op je deur hebben staan, en er nauwelijks iets aan doen.

Vertrouwenspersonen moeten medewerkers die te kampen hebben met psychosociale belasting opvangen en begeleiden, zij moeten hen voorlichten en informeren en zij moeten leidinggevenden gevraagd en ongevraagd adviseren over knelpunten in het beleid.

Het gaat om een pittige en ook best solistische functie. Je moet in heel moeilijke situaties je rug recht kunnen houden. Je moet voor werknemers toegankelijk zijn en hun totale geheimhouding kunnen garanderen. Daarom is de functie niet te combineren met een functie als bedrijfsmaatschappelijk werker, bedrijfsarts of p&o’er.

Tegelijkertijd moet je leidinggevenden signalen aanreiken over overschrijdend machtsgebruik. Daarbij moet je je niet zomaar omver laten blazen.

De professionaliteit van de beroepsgroep is echter vaak onvoldoende. Het is daarom hoog tijd voor een gecertificeerde opleiding voor vertrouwenspersonen. Mijn onderzoek legt de basis voor een nieuwe, gecertificeerde en in de toekomst verplichte opleiding voor vertrouwenspersonen, die de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen vanaf januari 2012 zal ontwikkelen in samenspraak met opleidingsinstituten. De nieuwe opleiding moet garanderen dat een vertrouwenspersoon op zijn of haar taak is voorbereid en absoluut onafhankelijk zal functioneren.

Investeren in vertrouwenspersonen levert wat op. Door bijvoorbeeld psychosociale overbelasting te voorkomen, of het in een vroeg stadium te onderkennen, kan een professionele vertrouwenspersoon werknemers en werkgevers veel ellende besparen.

Ook in het voorjuridische traject kan veel schade worden voorkomen. Gaan er eenmaal klachtenprocedures lopen tussen partijen of komen er rechtszaken tussen werkgever en werknemer, dan is dat niet alleen bijzonder kostbaar, maar ook zeer slecht voor de sfeer in een bedrijf. Voor je het weet, zie je als werkgever je beste personeel vertrekken.

De auteur is als therapeut werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg en werkt als vertrouwenspersoon, klachtonderzoeker en mediator. Zij promoveert volgende week in Groningen op een onderzoek naar de professionaliteit van de vertrouwenspersoon.