„Laat de Reformatie tot Rome terugkeren”
„De kloof tussen Reformatie en Rome blijft, óf er moet een wonder van de Heilige Geest gebeuren.” Kardinaal Simonis erkent dat de RK-Kerk verlost moet worden van haar eenzijdigheden, „maar zaken als paus en eucharistie zijn onopgeefbaar.” En een dialoog met de reformatorische kerken? „Dan moeten zij terug naar de moederkerk, want Christus heeft maar één kerk gesticht.”
De leider van rooms-katholiek Nederland windt er geen doekjes om tijdens zijn lezing voor de CSFR. Vooraf zegt hij dat hij niets wil verbergen. „Ik spreek zoals ik ben. En u mag mij alles vragen wat ik op mijn hart heb.”
De studentenvereniging besloot gisteren de zomerconferentie over ”De actualiteit van het Rome-Reformatie conflict” met de uitnodiging van de „69e opvolger van Sint-Willibrord”, zoals Simonis werd aangekondigd. De kardinaal kreeg vooraf van de studenten een reeks vragen voorgelegd over Christus, de Heilige Schrift, sacramenten, gebed, heiligen en oecumene. De vuistdikke Katechismus van de Katholieke Kerk staat hem terzijde.
Bij aankomst wordt Simonis gevraagd of hij een kop koffie wil of een glas water. Hij zegt: „Allebei. Dat is nu typisch katholiek. Wij denken altijd in én-én, de protestanten in óf-óf. Het is bij ons geloof én werken, Schrift én traditie. Wij geloven van harte in de zondeval en de erfzonde, de gebrokenheid van het hele zaakje. Maar de schepping is toch fundamenteel goed gebleven. De mens is niet een en al boosheid, maar is gewond, gebroken. Hij blijft het beeld van God. Vanuit onze katholieke visie denken we veel positiever over schepping en schepsel dan protestanten.”
De kardinaal ziet God vooral als „bundeling van liefde, tot uiting komend in de drie-eenheid, die gemeenschap zoekt met de mens.” „Het christelijk godsbegrip is veel warmer, nabijer en rijker dan het islamitische en Joods godsbegrip. De Joden kennen de drie-eenheid niet. En kenners van de islam beamen openlijk dat de islam een slavengodsdienst is.”
De kardinaal miste in de opsomming van onderwerpen de kerk. „Wat ons werkelijk scheidt van protestanten is de visie op de kerk. De kerk is bij ons het sacrament van Christus. De kerk is de voortgezette Christus op aarde. Daarom leggen wij de nadruk op de wereldkerk, en protestanten op de plaatselijke kerk.”
Uit de kerk komt vervolgens de Heilige Schrift voort, die Simonis in bepaalde opzichten vrij interpreteert. Hij kan zich niet druk maken over de sprekende slang, of over Jona in de walvis. „Mensen liggen daar soms wakker van.”
De verhalen uit Genesis zijn voor de kardinaal „een poëtische weergave” van de schepping van de wereld. „De onbevlekte ontvangenis van Maria is echter niet zomaar een verhaaltje, maar een dogma. Het is geloofsgoed, dat wil zeggen: goed om te geloven.”
Simonis haalt zijn Bijbel tevoorschijn. „Ik heb alleen het Nieuwe Testament bij me”, verontschuldigt hij zich. „Dat is ook typisch katholiek. Het Oude Testament is vervuld in het Nieuwe.”
Toch ziet hij de christelijke kerk niet als het nieuwe Israël, want „dan komen we in de substitutietheorie terecht. Christus heeft wel een vernieuwd Israël gewild, maar dan heel duidelijk onder leiding van Petrus en de elf”, voegt hij er veelbetekenend aan toe.
De kardinaal is erg stellig over de eucharistie. „Het offer van Christus is eenmalig volbracht en heeft voor God eeuwigheidswaarde, maar in de tekenen van brood en wijn is God weer op onbloedige wijze bij ons. De eucharistie is voor ons een offer, niet zomaar een gezellige maaltijd. Luthersen komen op dit punt dicht bij ons, maar voor hen zijn brood en wijn na het avondmaal weer gewoon brood en wijn. Katholieken bewaren de geconsecreerde elementen, knielen ervoor en aanbidden ze.”
Ook het pausschap is onopgeefbaar voor Rome, zegt Simonis. „Het gezag van de kerk is de directe voortzetting van Jezus. Het pausschap is een wezenlijk iets. Wij noemen daarom de paus de plaatsbekleder van Christus. Niet dat hij zelf Christus is, maar wat hij bindt of ontbindt, is ook in de hemel gebonden en ontbonden.”
Wat zijn de verschillen, wat de overeenkomsten met orthodox-protestanten? Simonis ziet in ethisch opzicht veel overeenkomsten. „Als de paus iets zegt over homoseksualiteit of over andere ethische zaken, krijg ik dankbrieven van protestanten die zeggen: De paus durft het tenminste te zeggen. Als je dat vergelijkt met de Samen op Weg-kerken, zie je helder de verschillen.”
Orthodoxe protestanten hebben grote bezwaren tegen de paus en worden niet voor niets antipapisten genoemd, merkt Simonis op. „Zij zien de predikant als een exponent van de gelovige, terwijl de priester bij ons een persoon is die in de naam van Christus gewijd is en als zodanig handelt. Maar het merkwaardige is dat je soms bij orthodoxe protestanten een ambtsvisie tegenkomt die nog sterker is dan bij katholieken. De dominee is dan een man van God. Nota bene, terwijl jullie geen bijzonder ambt kennen.”
