Prof. Swierenga is emeritus hoogleraar aan Hope College in Holland, een door ds. Van Raalte gestichte onderwijsinstelling. Hij betreurt de amerikanisering, in de zin van het verdwijnen van de diversiteit van de verschillende culturen. „Holland is een stad waar in plaats van de Nederlandse nu andere culturen sterk in opkomst zijn: 30 procent bestaat uit Spaanssprekenden, 10 procent is van Aziatische afkomst, komt uit Vietnam en Korea. Nederlanders worden steeds meer een vergeten groep.”

Prof. Swierenga typeert ds. Van Raalte als een predikant die door God wel óp de kansel werd geplaatst, maar zijn meeste tijd en energie ernáást besteedde. „Zijn pastorie was zowel zijn kantoor als zijn studeerkamer. Van Raalte was een geboren leider, krachtig, doelbewust, visionair en charismatisch. Hij was bereid om risico’s te nemen en had de durf om over godsdienstige en etnische grenzen heen te gaan. Niet verwonderlijk dat hij bijnamen kreeg als Kleine Napoleon, vanwege zijn lengte; Mozes van Amerika; paus; vader; of gewoon Dominie. Van Raalte was een ondernemer in hart en nieren, net als zijn twee broers dat waren.”

Is dat niet vreemd: een predikant die zich met zo veel andere zaken bezig hield?

„Hij had er soms gewetenswroeging over, maar kon niet anders. Hij moest de kolonie opbouwen, anders zou er geen toekomst zijn voor de emigranten. Wat hij deed, zou onmogelijk zijn geweest in Overijssel en in de Nederlandse cultuur ook niet geaccepteerd worden. In de Amerikaanse samenleving met haar individualisme en ondernemersgeest lag dat heel anders. Toch ging ds. Van Raalte elke zondag twee keer voor. Hij gebruikte in de twintig jaar dat hij in Amerika stond de preken die hij tijdens zijn tienjarig verblijf in Overijssel had gemaakt. Elke zondagavond preekte hij uit de catechismus, maar die kon hij gewoon om de drie jaar herhalen. Toch was hij een geliefd predikant. Dat verklaart waarom zijn kerk zo groot bleef en niet in tweeën werd opgedeeld, hoewel dat noodzakelijk was. De mensen wilden hem alleen horen. Pas toen hij op 56-jarige leeftijd zijn ambt neerlegde, splitste de Pillar Church, waar hij twintig jaar preekte, zich op in twee kerken.”

Is ds. Van Raalte in Holland ook meer dan een historisch figuur?

„Hij was jaren na zijn dood een vergeten figuur geworden. Toen in 1927 bij de herdenking van het 75-jarig bestaan van de kolonie de gedachte opkwam om een standbeeld aan hem te wijden, was er geen geld voor. Dat was pas mogelijk in 1997, toen iemand een bedrag van 100.000 dollar hiervoor schonk en daarnaast ook nog eens 2 miljoen voor een instituut dat zich met het onderzoek van Van Raalte bezig zou houden. Er is sindsdien meer belangstelling gekomen voor de historische wortels van de stad Holland. Tijdens de tweejaarlijkse tulpfeesten komen bussen vol toeristen naar de Pillar Church en krijgen daar een Hollandse dienst te horen.”

Welke blijvende invloed hebben de Nederlandse kerken gehad op de Amerikaanse cultuur?

„De Nederlandse kerken stonden bekend om hun orthodoxe standpunten en hun levensstijl van hard werken. De Nederlandse emigrantenkerk Christian Reformed Church rekruteerde tot 1900 bijna alle predikanten uit Nederland. In de periode van 1846 en 1849 was meer dan de helft van de emigranten afkomstig uit de afgescheiden kerken. Toen na 1840 zich vooral hervormden vestigden, sloten ook zij zich bij hen aan. De Nederlandse emigranten waren strikt in hun levensstijl. Sterkedrank was verboden of alleen toegestaan voor zieken. Op zondag reden er geen treinen. De mensen werkten hard, spaarden veel en werden daarom algauw welvarend. Deze mentaliteit heeft de Amerikaanse cultuur lange tijd gestempeld.”

Lees meer in ons dossier over Van Raalte.