Palestijnen: Unesco als achterdeur VN
PARIJS – Wat bij de Verenigde Naties als geheel niet ging, lukte maandag bij een aparte VN-organisatie wel. Palestina werd toegelaten als lidstaat van de VN-cultuurorganisatie Unesco.
Het lidmaatschap van veel VN-organisaties loopt niet parallel aan dat van de VN als geheel. Niet alle VN-lidstaten zijn verplicht aan alle activiteiten mee te doen. Dat maakte het gisteren dus mogelijk dat de Palestijnen via de achterdeur toch volledig lid van een VN-organisatie worden, terwijl ze binnen de VN zelf slechts waarnemer zijn.
Hiervoor is een eenvoudige verklaring: binnen Unesco bestaat geen vetorecht. In de algemene VN lopen aanvragen voor lidmaatschap via de Veiligheidsraad. Daar hebben de vijf grootmachten (Verenigde Staten, Rusland, China, Groot-Brittannië en Frankrijk) een veto in handen. Alles wat ze niet uitkomt, kunnen ze blokkeren.
In de kwestie van het VN-lidmaatschap willen de Amerikanen met hun vetorecht de Palestijnen aan de onderhandelingstafel dwingen en vrede met Israël te sluiten. Het VN-handvest behoudt immers het lidmaatschap voor aan „vredelievende landen.” Maar binnen Unesco beschikt Amerika niet over dit vetorecht.
Binnen de algemene conferentie van Unesco stemden maandag 107 landen voor toelating van de Palestijnen. Slechts veertien landen –waaronder Nederland, Duitsland en de VS– stemden tegen. De rest (52) onthield zich.
Opnieuw viel op dat de Europese Unie volkomen verdeeld is over deze kwestie. Duitsland stemde tegen, Frankrijk voor en Groot-Brittannië onthield zich. De drie grootste lidstaten zijn in weinig zaken meer verdeeld geweest.
Nederland toonde zich teleurgesteld na de stemming. Minister Rosenthal (Buitenlandse Zaken) benadrukte opnieuw dat een statelijke erkenning van Palestina pas na een vredesakkoord kan plaatsvinden.
Ondanks deze politieke bezwaren was de gang van zaken gisteren bij Unesco volkomen legitiem. Erkenning van staten geschiedt door andere staten, en blijkbaar zijn er ten minste 107 landen die Palestina als een zelfstandige staat (of staat in wording) beschouwen. Formeel valt daar weinig tegen in te brengen.
Binnen de gehele procedure van het Palestijnse VN-lidmaatschap is de gang van zaken natuurlijk wel een provocatie. Als de voordeur van het VN-hoofdkwartier (nog even) niet wordt opengedaan, probeert men via een zijdeur binnen te komen. Zeker als de Palestijnen ook tot andere VN-organisaties worden toegelaten, zal de vraag steeds luider klinken waarom dit volk geen lid van de VN zelf kan worden, ook zonder vrede met Israël.
De geschiedenis van veel VN-organisaties is trouwens vol van dit soort politiek. Ook Unesco is vaak gebruikt als politiek instrument voor de derde wereld. Niet voor niets traden de Amerikanen bijvoorbeeld in 1984 uit de organisatie, om pas in 2003 volledig terug te keren.
