In de gereformeerde gezindte is het gebruikelijk die verhouding door zestiende-eeuwse bril te bekijken, merkte conferentiepreses Bart Wallet maandagmiddag in zijn openingsrede op. Met het thematiseren van de verhouding hoopt de CSFR tot een eerlijke beeldvorming over rooms-katholieken te komen. Wallet: „Het jaar 2003 is niet zonder meer het jaar 1517. Misschien zijn we dichter bij elkaar gekomen, misschien zijn we verder van elkaar verwijderd dan ooit. Maar het lijkt me sterk dat de situatie van 2003 nog altijd die van 1517 is.”

Tijdens het congres komt de vraag aan de orde in hoeverre de zestiende-eeuwse tegenstellingen tussen rooms-katholieken en protestanten nog actueel zijn. Beide belijden, in het credo, één katholieke kerk te geloven.

De eerste lezing, verzorgd door prof. dr. J. van Oort, ging in op de vraag wat het katholiek-zijn betekent in de Bijbel en in de vroegchristelijke traditie. Vandaag maakt dr. F. A. van Lieburg duidelijk wat er met de eenheidsbeleving gebeurde in de zestiende eeuw en hoe de reformatoren omgingen met de ontstane verdeeldheid. Morgen gaat dr. T. H. M. Akerboom in op de vraag hoe de Rooms-Katholieke Kerk sinds de zestiende eeuw is veranderd en wat de actualiteit is van het conflict tussen Rome en Reformatie. De zomerconferentie sluit donderdag af met een lezing door kardinaal Simonis. Hij zal vertellen wie Jezus Christus voor hem persoonlijk is.

Van Oort (de enige protestantse hoogleraar aan de rooms-katholieke universiteit van Nijmegen die colleges geeft in het verplichte curriculum) ontmoette op een congres eens twee Belgische paters die door „hun spirituele houding, hun christelijke gedrag en geleefd christen-zijn” een „onuitwisbare indruk” op hem maakten. „Natuurlijk, ze zijn rooms-katholiek, maar ze staan in ieder geval voor wat ze zeggen, ze stralen dat uit.”

In het vervolg van zijn betoog legde Van Oort uit wat het bijbels katholiek-zijn inhoudt, en waarom hij toch geen rooms-katholiek is geworden. „Als de kerk katholiek wordt genoemd, duidt dat aan dat zij verspreid is over de hele wereld, de hele bewoonde wereld. Katholiek betekent verder niet alleen algemeen, overal verspreid, maar ook zoiets als ”allround”, compleet, niet-ketters of schismatiek, maar orthodox.”

Volgens Van Oort kan een kerk dus katholiek genoemd worden als ze niet één bijbelboek onderwijst (bijvoorbeeld alleen over de rechtvaardiging uit Romeinen), maar alle boeken; niet één aspect van de heilsleer (alleen maar: „bekering is nodig”), maar het geheel van de overlevering; en niet de nadruk legt op één gebod als zonde, maar op alle geboden.

De term ”reformatorisch” gebruikt de hoogleraar dan ook in klassieke, katholieke zin. „Het heeft betrekking op de Reformatie van de zestiende eeuw, niet op een of andere groepsidentiteit zoals die enkele decennia geleden, en dan nog alleen in Nederland, is uitgevonden.” Hij stelt vast dat het besef van katholiciteit in de afgelopen eeuwen steeds meer is verdwenen. „Verdienen Luther, Calvijn en Voetius nog de erenaam katholiek, ervoor in de plaats komt het tien keer gereformeerd en meer van dat gedoe.” Van Oort: „In de eindeloze discussies rond SoW is mij niet opgevallen dat iemand opstond en zei: Maar wij zijn uiteindelijk katholiek.”

Hij besloot zijn lezing met de opmerking blij te zijn „mij als reformatorisch christen katholiek te weten, dankbaar ook ooit die Belgische paters ontmoet te hebben, die mij -in woord en daad- één ding onvergetelijk bijbrachten: de kerk is niet alleen katholiek wanneer zij eenheid en volheid vertoont; de kerk is vooral ook katholiek wanneer in haar de liefde heerst. De band van de liefde is tegelijk de echte band van de eenheid.”