Staatssecretaris Schultz van Haegen (Verkeer), die politiek verantwoordelijk is voor de NS, weet officieel niets af van het overleg. Een zegsman van haar departement ontkent echter niet dat ook een ambtenaar van het ministerie bij de gesprekken als toehoorder is aangeschoven.

Reizigersvereniging Rover is nog steeds tegen een prijsstijging en wil niets over de gesprekken zeggen. „Maar je weet nooit welke ontwikkelingen er in de toekomst zijn”, zegt een woordvoerder. Ook een zegsman van de Consumentenbond wil niet op de zaak ingaan. „Ons standpunt is niet veranderd: Geen tariefstijging als er geen kwaliteitsverbetering tegenoverstaat.” De NS vindt dat de bal bij de consumentenorganisaties ligt. „Maar we willen altijd praten.”

Zowel staatssecretaris Schultz als de fracties in de Tweede Kamer lieten vrijdagweten het resultaat van de gesprekken af te willen wachten. „Maar de NS moet wel met een fabelachtig pakket komen”, verwoordt PvdA-kamerlid Dijksma het gevoelen in het parlement.

De rechter bepaalde begin dit jaar in een kort geding dat de aangekondigde prijsstijging van 4,15 procent per 1 juli niet mocht doorgaan. De NS had de tarieven op 31 december na loketsluiting ook al verhoogd, hoewel het bedrijf aan Rover en de Consumentenbond had beloofd dat de prijzen vorig jaar niet zouden stijgen, wegens de vele vertragingen.

De uitspraak was in feite een overwinning voor de consumentenorganisaties en niet voor toenmalig minister De Boer (Verkeer), die het kort geding had aangespannen. Zijn ministerie kreeg zelfs een tik op de vingers van de rechter, omdat het eerder aan de NS had laten weten dat een dubbele tariefstijging best mogelijk was.

Ook de rechter vond dat dat contractueel mogelijk was, maar beschouwde de belofte van de NS als een „contract met de reiziger.” Als de organisaties namens de reiziger met het spoorbedrijf nadere afspraken maken, mogen de tarieven alsnog omhoog.

De NS gaat fors in de dienstverlening schrappen of verbetermaatregelen op de lange baan schuiven als de kaartjes niet duurder mogen worden, waardoor het spoorbedrijf naar eigen zeggen 500 miljoen euro misloopt. Bovendien hangen er nog juridische procedures boven de markt waarvan óf de NS (de reiziger) óf de staat (de belastingbetaler) de dupe zal worden.

Daarom hebben de consumentenorganisaties anderhalve maand geleden aan de bel getrokken bij de Maastrichtse burgemeester Leers, voorzitter van het Locov, waarin alle betrokken partijen over spoorvervoer overleggen.

Na drie gesprekken proberen de partijen nu tot een akkoord te komen. De bedoeling is snelle invoering van een tariefsverhoging, die wel aanzienlijk lager zal uitvallen dan 4,15 procent. De NS zou dan een aantal maatregelen moeten nemen waaruit blijkt dat de kwaliteit van het spoorbedrijf toeneemt en bijvoorbeeld vertragingen afnemen. De juridische procedures zouden dan kunnen worden beëindigd.

Zo zou het spoorbedrijf niet het mes mogen zetten in een groot aantal treindiensten en mogen de verbeterplannen niet op de lange baan worden geschoven. Belangrijk is dat de reizigers het idee hebben dat ze waar voor hun geld krijgen. Als de NS zijn afspraken niet nakomt of de kwaliteit onder de maat blijft, zou het bedrijf de prijsstijging moeten „teruggeven” aan de reiziger.

De NS is momenteel van plan om vanaf 14 december treinen in de stille avond- en ochtenduren te schrappen of samen te voegen. Ook zullen er tussen Eindhoven en Utrecht ’s avonds minder intercity’s rijden. Het bedrijf zegt daarmee het aanbod op de vraag af te stellen. Per saldo zullen er echter 3 procent meer treinen rijden, vooral in de Randstad en rond Eindhoven. De geplande dienstregeling kan nog veranderen, omdat het Locov en de NS nog over het voorstel overleggen.