Kuypers pen hield zijn ideeën niet bij
AMSTERDAM – „Kuypers pen kon zijn gedachten niet bijhouden.” Ds. Tjitze Kuipers besteedde tien jaar aan een nagenoeg complete bibliografie van het werk van Abraham Kuyper (1837-1920). Vandaag vond in Amsterdam, in aanwezigheid van oud-premier Balkenende, de presentatie plaats.
In de bibliografie zijn de publicaties van Abraham Kuyper opgenomen, inclusief herdrukken, vertalingen, artikelen in buitenlandse periodieken en postume uitgaven tot en met 2010. Van iedere titel wordt een korte typering gegeven, met bibliografische kenmerken en historische bijzonderheden.
Het resultaat is een lijvig boek van 756 bladzijden, getiteld ”Abraham Kuyper. An Annotated Bibliography 1857-2010”, dat bij de gerenommeerde uitgever Brill verscheen en waaraan (dus) ook een stevig prijskaartje hangt (217 euro). Het is de meest omvattende bibliografie sinds het driedelige werk van J. C. Rullmann (1923-1940), waarvan ds. Kuipers dankbaar gebruik kon maken, maar wat de nodige lacunes en onjuistheden bevat.
In het voorwoord typeert prof. dr. George Harinck, hoogleraar geschiedenis aan de Vrije Universiteit, Kuyper als een „publiek” figuur. Hij citeert Kuypers dochter Henriette, die vanaf haar vroegste jeugd moest leren dat „onze vader in de eerste plaats aan zijn levensroeping voor Neerlands volk, en in de tweede plaats aan zijn gezin toebehoorde.”
Kuyper was volgens Harinck primair „een publicist, een journalist in de letterlijke zin van het woord, iemand die dag in dag uit zich richtte tot het publiek met zijn persoonlijke ideeën en overtuigingen.” Zijn hele werk weerspiegelt een drang om te onderwijzen, corrigeren, op te bouwen. Kuypers publieke leven was vooral gewijd aan „de zaak van de christelijk-historische en calvinistische traditie in Nederland.”
Ds. Kuipers, emeritus predikant van de Protestantse Kerk en woonachtig in Ermelo, putte voor de bibliografie vooral uit eigen collectie, waarvan de kuyperiana van zijn vader en grootvader het begin vormden. Zijn omvangrijke verzameling werd in 2006 overgebracht naar Princeton Theological Seminary in de Verenigde Staten, waar Kuyper in 1898 zijn wereldwijd bekende Stonelezingen over het calvinisme heeft gehouden en waar begin deze eeuw het Kuyper Center for Public Theology werd opgericht.
Het bibliografische project is gerealiseerd in samenwerking met de bibliotheek van Princeton Theological Seminary. Bibliothecaris dr. Stephan D. Corocco vroeg ds. Kuipers naar aanleiding van zijn collectie een Kuyperbibliografie samen te stellen. Barend Meyer, gepensioneerd bibliotheekmedewerker van de Theologische Universiteit van Kampen, heeft alle titelbeschrijvingen voor de bibliografie gecontroleerd.
De nieuwe bibliografie bevat „nagenoeg” alle werken, stelt ds. Kuipers. Met name in het Verre Oosten was er een probleem om alle aanwezige uitgaven te traceren. Kuypers artikelen en artikelenseries die hij schreef als hoofdredacteur van het politieke dagblad De Standaard en van het kerkelijk weekblad De Heraut zijn niet apart opgenomen, maar alleen vermeld als ze vervolgens in brochure- of boekvorm werden uitgegeven.
Engelse vertalingen van Kuypers werk overheersen in aantal. Met name in Amerika is Kuyper in trek. Omvangrijke standaardwerken als ”De gemeene gratie”, ”Pro Rege”, ”Het werk van de Heilige Geest”, ”Ons Program” (beginselprogram van de Antirevolutionaire Partij) en ”Van de Voleinding” zijn of worden (geheel of gedeeltelijk) in het Engels vertaald. Opvallend zijn de vele Koreaanse en Japanse uitgaven. Inmiddels zijn er ook twee Chinese vertalingen verschenen van de Stonelezingen. Naast Kuypers lezingen over het calvinisme (Princeton, 1898) is ”Vrouwen uit de Heilige Schrift”, een bundel meditaties met karakterschetsen van vrouwen in de Bijbel, wereldwijd vertaald.
Ds. Kuipers wil zelf zo veel mogelijk op de achtergrond blijven. Hij hoopt dat deze bibliografie het onderzoek naar Kuyper stimuleert en dat vooral diens boodschap voor het publieke terrein meer bekendheid krijgt.
„Kuyper is enorm breed en veelzijdig. Hij paste het calvinistische gedachtegoed toe op de verschillende terreinen van kerk, staat, politiek, onderwijs en gezin. In die zin is Kuyper moderner en actueler dan Groen van Prinsterer, die een eenzame roepende in de woestijn bleef. Vooral de publieke betekenis van Kuyper wordt in het buitenland gewaardeerd. Kuyper wilde vormgeven aan het rijk van Christus op alle terreinen van het leven. Van meet af aan en tot op de dag van vandaag is hij er radicaal om afgewezen, maar het heeft wel geleid tot het vormen van kader dat de kerk van deze tijd juist ontbeert.”