Scholen weten zich geen raad met het gebruik van mobieltjes door leerlingen, stelde de Nationale Academie voor Media & Maatschappij in mei na onderzoek. De academie pleitte voor duidelijk beleid en wijdde daar vorige week een cursus aan.

Dat beleid blijkt nogal eens te ontbreken, of afspraken worden niet nageleefd. Het gebruik van mobiele telefoons leidt onder meer tot verstoring van de concentratie en vermindering van de veiligheid op school. Mobieltjes, doorgaans voorzien van een camera, worden als wapen gebruikt bij het pesten van medeleerlingen en leraren.

Een algeheel verbod van mobiele telefoons op school is de beste remedie, vond 87,6 procent van de 499 stemmers op refdag.nl naar aanleiding van het onderzoek van de Nationale Academie. En columnist Laurens Kroon suggereerde: „Je kunt het signaal van mobiele telefoons storen door gsm-jammers. Een rieten mobieltjesmandje bij elk klaslokaal helpt misschien ook. Maar het simpelst is nog altijd: in de kluis of anders thuis.”

Bewustwording rond het gebruik van mobieltjes moet in het gezin beginnen. Vervolgens ontkomt volgens de onderzoekers ook het basisonderwijs niet aan meningsvorming over dit onderwerp, want kinderen lopen op steeds jongere leeftijd met een telefoon op zak.

Op veel middelbare scholen geldt officieel het beleid dat mobieltjes tijdens de lessen uit moeten staan. Bij overtreding wordt het toestel tijdelijk geconfisqueerd. Voor leerlingen voor wie het apparaat bijna onmisbaarder is dan hun portemonnee, is dat even slikken. In het ergste geval komt het de school op een boze reactie van ouders te staan: hun kind moet immers bereikbaar zijn…

Op het Driestar College in Gouda, Lekkerkerk en Leiden waren enkele incidenten twee jaar geleden aanleiding tot aanscherping van het beleid, zegt drs. W. de Kloe, lid van het college van bestuur. „Een docent werd tot het uiterste getergd. Vervolgens werd zijn reactie gefilmd, waarna het filmpje werd verspreid (nog net niet op YouTube…). In de mediatheek luisterde een leerling niet naar het personeel, want „mijn moeder belt me om iets te regelen.”” En er ontstond een sterk vermoeden dat leerlingen onderling afspraken om mobiel te spieken.

Sindsdien geldt de regel dat er in de school niet wordt gebeld en dat de draagbare telefoons in de kluis liggen. „We controleren niet intensief, maar de leerlingen weten dat ze hun mobiel voor enige tijd kwijt zijn als we hem ontdekken. En bij een herhaalde overtreding moeten ze hem voor een langere periode inleveren. Deze regel werkt heel goed. Af en toe laait het weer even op; dan grijpen we direct in.”

De Jacobus Fruytier Scholengemeenschap in Apeldoorn, Rijssen en Uddel schakelde een groepje leerlingen in bij het formuleren van beleid. In de gesprekken is de nadruk gelegd op de noodzakelijke vorming van de leerlingen rond ict- en mediagebruik en op de noodzaak dat de school zich tijdig bezint op nieuwe mogelijkheden zoals papierloos werken (tablets, zoals iPad), op het faciliteren daarvan (hotspot, een plaats waar draadloze internetverbinding wordt aangeboden) en op het toerusten van docenten op dit gebied.

Voor de mobieltjes kwamen de leerlingen met een voorstel: de mobiele telefoon mag uitsluitend gebruikt worden in de schoolstraat en op het schoolplein. Wie elders in de school betrapt wordt, moet een middag nablijven. Indien zonder toestemming geluids- en/of beeldfragmenten worden opgenomen, wordt de telefoon, inclusief simkaart, ingenomen. De teamleider bepaalt wanneer de eigenaar zijn apparaat terugkrijgt. Als er een toets wordt gemaakt, moeten alle telefoons aan het begin van het lesuur worden ingeleverd. Alleen als de docent uitdrukkelijk toestemming verleent, mag een leerling zijn mobieltje ter ondersteuning van de les gebruiken.

Dit voorstel wordt nu besproken met leerlingen, ouders en docenten. „We vinden het belangrijk dat er duidelijke regels komen die controleerbaar zijn en breed gedragen worden”, zegt voorzitter drs. F. A. van Hartingsveldt van het college van bestuur. „Daarnaast is het van belang dat leerlingen en medewerkers zich bewust zijn van het feit dat het gebruik van moderne media, waaronder het mobieltje, niet alleen gemak met zich meebrengt, maar ook buitensporig veel tijd kan kosten en de broodnodige stilte en concentratie in de school verstoort. Het is de bedoeling dat de schoolleiding begin 2012 de nieuwe gedragscode voor het gebruik van mobieltjes bekendmaakt.”

Op het Calvijn College in Zeeland zijn per locatie regels vastgesteld. Mobiele telefoons en mp3-spelers moeten in de hele school uitgeschakeld en onzichtbaar zijn. Bij overtreding wordt het apparaat tijdelijk ingenomen. Bij herhaalde overtreding kan die inbeslagname tot het eind van het schooljaar duren. Op locatie Krabbendijke Appelstraat wordt eraan toegevoegd: bellen kan op het secretariaat, gebeld worden ook. En in Middelburg: het gebruik van fototoestellen is alleen toegestaan na toestemming van de deelteamleider.

De Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem hanteert sinds 2004 de richtlijn dat leerlingen een telefoon bij zich mogen hebben, maar dat deze op school –ook op het plein– niet zichtbaar en hoorbaar mag zijn, zegt ir. Chr. J. Flikweert, voorzitter van het college van bestuur. „We gaan niet op zoek, maar zodra een personeelslid een telefoon ziet of hoort, wordt het apparaat ingenomen: de eerste keer in een schooljaar voor een week, de tweede keer twee weken, de derde keer tot het eind van het cursusjaar.”

Voordien was het al verboden om in de les een telefoon ingeschakeld te hebben. „Dit is echter met een trilfunctie steeds moeilijker te controleren”, motiveerde Flikweert de aanscherping destijds in de nieuwsbrief van de school. „Leerlingen bellen elkaar vanaf de gang en verstoren zodoende de les.” Ook de toenemende mogelijkheden die de telefoons boden, vormden een probleem.

Bezwaarlijk kon de nieuwe richtlijn niet zijn, dacht de schooldirectie: „De school is tijdens lesuren altijd telefonisch bereikbaar, zodat er dan voor leerlingen geen noodzaak bestaat om online te zijn.”

Dit is het eerste deel in een serie over de omgang van reformatorische middelbare scholen met veelbesproken gedragsregels.

Citaten

Sommige docenten zijn naïef of op z’n minst onkundig, stelt de Nationale Academie voor Media & Maatschappij. Enkele citaten uit het onderzoek van afgelopen voorjaar.

„Dan sta ik voor de klas te praten en dan hoort de helft van de klas me niet, omdat ze van die kleine oordopjes in hebben!” (docent maatschappijleer vmbo)

„Ik vind het belachelijk dat ik iets uit m’n hoofd moet leren. Met Google is elke toets een open boek. Ik google op m’n mobiel, ja.” (leerling gymnasium 1)

„Ik heb 2 telefoons in gebruik… Een koelkast voor de conciërge en m’n BlackBerry houd ik bij me.” (leerling vmbo 3)

„Ik kwam op school en toen wisten de leerlingen dat ik in het weekeinde te veel had gedronken. Via m’n Twitteraccount. Bleek ik tientallen leerlingen als follower te hebben. Ik heb daar eerlijk gezegd niet op gelet.” (docent economie vmbo)