Prof. Barnard: Voor velen gebeurt het Heilige niet
DOORN – „Om mij heen in de kerk wordt het leeg. Het ongeloof heeft zelfs de voorste bank en de kansel bereikt. Daaraan kan ik niet voorbij in mijn theologiseren. Voor velen gebeurt het Heilige helemaal niet.”
Dat zei prof. dr. Marcel Barnard vrijdag op Hydepark in Doorn op een studiemiddag rond het nieuwste boek van prof. dr. F. G. Immink: ”Het Heilige gebeurt”. Daarin beschrijft de hoogleraar praktische theologie en rector van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) de praktijk, theologie en traditie van de protestantse kerkdienst.
Prof. Barnard, hoogleraar praktische theologie en liturgiewetenschap aan de PThU en bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit, noemde de pennenvrucht van Immink een „rijk boek”, waarop hij als gereformeerde kerkganger ja en amen zegt. Hij karakteriseerde de PThU-rector als „modern klassiek-gereformeerd protestants.” Modern, omdat de auteur de antropologie betrekt bij zijn theologiseren en de liturgie benadert als ”performance” (uitvoering), waaraan de kerkganger actief deelneemt.
Toch ervoer prof. Barnard vervreemding bij het lezen van het boek. „Van mijn vrienden gaat niemand naar de kerk. De taal van de klassieke theologie is geheimtaal geworden. Doet het boek recht aan het feit dat de kerk een krimpend domein is? De titel ”Het Heilige gebeurt” zegt wat het zou moeten wezen. Maar voor velen gebeurt het Heilige helemaal niet. Omdat ze het Heilige domweg als irrelevant beschouwen. Ik mis die diagnose van de tijdgeest, ik mis het heidendom.”
Dr. Miranda Klaver, onlangs gepromoveerd op bekeringservaringen in evangelische kring, vond dat prof. Immink in zijn boek te veel de talige kant van de eredienst benadrukt. „Ik mis bijvoorbeeld de betekenis van muziek in de kerk, terwijl mensen in mijn onderzoek aangaven dat juist muziek van groot belang is en een brugfunctie kan vervullen. In de kerk gaat het om veel meer dan teksten en woorden. Alle zintuigen doen mee. Daarom is de inrichting van het kerkgebouw ook van belang.”
Ook ds. Bert Schroten, hervormd predikant in Leerdam, merkt in de gemeente dat het Heilige niet gebeurt. „Bij de rechterflank is een sterk besef van Gods heiligheid. De persoonlijke beleving van wat er in de eredienst gebeurt, is niet vanzelfsprekend. Het Heilige gebeurt zomaar niet.” Aan de andere kant staan jongeren voor wie het Heilige wel gebeurt, maar niet in de kerk. „Zij ervaren Gods aanwezigheid op een EO-Jongerendag of bij een kampvuur.” Wat heeft het boek van de PThU-rector hun te bieden? „Ze ontvangen in Immink een onderwijzer die hun de schoonheid van de liturgie wil laten zien en zegt: Kijk toch eens wat beter in de kerk. Want het Heilige gebeurt wél.”
