Op verzoek van het Noorder­Podium gaat Van der Laan in debat met burgers, ondernemers en bestuurders. NRCV-presentatrice Jacobine Geel leidt het gesprek. Vier personen schillen een appeltje met Van der Laan: Jack Steijn, directeur Ondernemersvereniging Regio Amsterdam, Wytze Kuijper van Global Green Events, Joop van Riessen, voormalig hoofdcommissaris van de Amsterdamse politie, en ds. P. J. Visser, predikant van de Noorderkerk.

Van der Laan weet de hem toegeworpen schillen behendig te pareren. Hij manoeuvreert met voorzichtige dribbelpasjes, vriendelijk en open. Hij toont zich meer de jurist dan de kleinzoon van de dominee die hij is. Het gesprek gaat over ”verantwoordelijkheid”, het motto waarmee hij aan de slag ging. Wat is de stand van zaken na twaalf maanden?

Hij wil een „burgemeester zijn voor alle Amsterdammers.” Dat plaatst hem voor dilemma’s. Hoe zet je Amsterdam op de wereldkaart en houd je tegelijkertijd de stad te vriend bij de Nederlanders die er werken? „Amsterdam heeft de potentie de gateway van Europa te worden”, stelt Van der Laan, die ervoor vecht om dat te realiseren, want dat biedt perspectief op de „derde gouden eeuw.” „Grotere bedrijven strijken graag in Amsterdam neer. Daarom moeten er nieuwe, duurzame kantoorpanden worden gebouwd. En dienen we bestaande, vaak leegstaande kantoren, creatief te gebruiken voor andere doeleinden, bijvoorbeeld voor woningen en ateliers.”

Ook aan de beeldvorming wil Van der Laan sleutelen. „Amsterdam geliefd maken bij de rest van Nederland.” Dat is lastig, want het kabinet voert een Randstadonvriendelijk beleid.

Van Riessen bevraagt Van der Laan over veiligheid. Hoe kan het bestaan dat een paar „rotjongens” een buurt platleggen (zoals in Utrecht gebeurde), waardoor mensen noodgedwongen verhuizen?

Van der Laan, jurist van professie, laat weten dat hij voor wet en orde is, maar dat er meer is dan dat. De politie in Amsterdam zit er bovenop als het om het pesten van homo’s gaat. Daarom heeft de hoofdstad geen meldpunt nodig. „Het heeft iets te maken met opvoeding. Velen hebben niets geleerd, weten niet hoe ze een meisje horen te benaderen. We moeten hen in het onderwijs houden en hen daar opvoeden zodat ze weten wat wel en niet hoort.”

Hij bezoekt „getergd” ouderen die het slachtoffer waren van een gewelddadige overval. „Ze durven soms hun woning niet meer uit en willen dat de daders gepakt worden. Dat wil ik ook en jammer genoeg is de pakkans laag. Maar als we daders pakken, dan moeten we zorgen dat ze snel bij de rechter komen. Dat is een lik-op-stukbeleid. Verder kijken we naar de ‘broertjes’ voordat die het verkeerde pad opgaan. We investeren in de gezinnen van de landelijke top 600 van veelplegers die binnenkort in een toren in de Bijlmer gehuisvest zullen worden.”

Law and order is te veel gericht op de daad, meent Van der Laan. „Law and order dient in balans te blijven met zorg en een tweede kans voor iedereen.”

Dominee Visser geeft een compliment. „Ik heb gezien dat u uw handen uit de mouwen steekt om het hier in Amsterdam te laten lijken op Jeruzalem. U gaat voor sjalom, recht en gerechtigheid.” Op de vraag of meer ruimte voor de inzet van christelijke organisaties haalbaar is, houdt Van der Laan zich op de vlakte. Hij waardeert christelijke organisaties en zal die geen strobreed in de weg leggen. Maar het kan gebeuren dat de grondrechten dreigen te worden aangetast en dan moet hij in het geweer komen. Daarom verdedigt hij de strikte scheiding van kerk en staat. „De ervaring leert dat niet alle gelovigen bijdragen aan de vrede. Dit is een stad met alle gezichten, ook van niet-gelovigen. Men heeft gevoeligheid ontwikkeld met betrekking tot kerk en staat. Veel mensen krijgen een rode waas voor ogen als de staat zijn neutraliteit verliest. We moeten wel rekening houden met extremen.”

Hij erkent dat de gemeente Amsterdam is doorgeschoten met de Westermoskee. „Het is een voorbeeld van hoe de gemeente met goede bedoelingen te ver is gegaan met interventie, in de hoop de gematigde islam te bevorderen.”