Wat stoort GroenLinks en D66 zo sterk?

Ze zien dat het kabinet soms besluiten neemt die je van een VVD/CDA-coalitie niet meteen zou verwachten. Besluiten die naadloos aansluiten bij voorstellen van de uit slechts twee man bestaande SGP-fractie. Daaruit leiden GroenLinks en D66 af dat de SGP, via afspraken in achterkamertjes, blijkbaar een flinke vinger in de pap van het regeringsbeleid heeft. Dat stoort ze, omdat de besluitvorming volgens hen „niet transparant” is én omdat het besluiten betreft waarmee ze het inhoudelijk oneens zijn.

Hééft de SGP invloed op het kabinetsbeleid?

Onmiskenbaar. Bij de start van deze coalitie hebben Rutte en de zijnen al meteen rekening gehouden met de SGP. Het was opvallend dat dit kabinet in zijn regeerakkoord niet kwam met verslechteringen van de zondagswetgeving, noch met nieuwe stappen op medisch-ethisch gebied.

Vervolgens heeft het kabinet in het achterliggende jaar diverse malen zeer welwillend geluisterd naar voorstellen van de SGP-fractie. Zo heeft het de boete voor langstudeerders een jaar uitgesteld, voert het de bezuiniging op het passend onderwijs niet in één keer maar gefaseerd door en neemt het voorlopig geen maatregelen tegen de SGP vanwege haar vrouwenstandpunt. En om niet meer te noemen: onlangs werd bekend dat het kabinet in principe bereid is de bezuiniging op het kindgebonden budget te verzachten. Ook dat is een nadrukkelijke wens van de SGP.

Is het vreemd dat de SGP deze invloed heeft?

Helemaal niet. We hebben te maken met een minderheidskabinet, dat zich niet bij voorbaat verzekerd weet van steun voor zijn plannen, maar die steun voor een deel van zijn beleid links en rechts bij elkaar moet sprokkelen. Zo had het voor de politiemissie naar Kunduz de steun van GroenLinks, D66 en ChristenUnie nodig.

Dat Rutte er speciaal op let de SGP te vriend te houden, is evenzeer begrijpelijk. Deze partij zit qua programma op een aantal punten al dicht bij CDA en VVD. Daar komt sinds mei dit jaar bij dat CDA, VVD en PVV in de Eerste Kamer één zetel tekort komen voor een meerderheid. Als de coalitie, door voorstellen iets aan te passen in een door de SGP gewenste richting, die voorstellen ongeschonden door de Senaat kan loodsen, zou zij dom zijn als zij dat niet deed.

Dus de SGP heeft dit kabinet aardig in haar macht?

Dat zou die partij wel willen! Zo zijn de politieke krachtsverhoudingen echter niet. Het is voor SGP-leider Van der Staaij dansen op een dun koord. Op hoge toon eisen stellen aan de gedoog­coalitie kan snel een averechts effect sorteren.

Daarom lijkt hij zich tot nu toe te beperken tot het bescheiden maar beslist melden van thema’s waarmee het kabinet moet oppassen de SGP niet tegen de haren in te strijken. Een boodschap die –dat geldt dan weer wel– lijkt aan te komen.

Dat de invloed van de SGP echter niet grenzeloos is, bleek eind vorige week toen naar buiten kwam dat minister Schippers (VWS) de mogelijkheden tot embryoselectie (in geval van de ziekte van Huntington) verruimt, een maatregel die de SGP betreurt.

En het verwijt van die achter­kamertjes dan?

Politiek vindt altijd voor een deel in het openbaar plaats en voor een deel in het verborgen. D66 en GL mogen dat vervelend vinden, er iets tegen ondernemen kunnen ze niet. Rutte is vrij om te praten met wie hij wil en zich, beargumenteerd, te laten beïnvloeden door wie hij wil. Het staat de oppositie vervolgens vrij hem op de consistentie van zijn besluiten en argumenten te bevragen.