De een kwam om boeken te kopen, de ander om mensen te spreken, de derde om te luisteren naar lezingen of muziek en te kijken naar prijsuitreikingen, schrijversinterviews of boekpresentaties.

Het beursprogramma met lezingen, workshops en presentaties is de laatste jaren steeds belangrijker geworden, zegt Els de Jong-van Gurp van de Brancheorganisatie voor het Christelijke Boeken- en Muziekvak (BCB). „Het standhoudersgedeelte is kleiner geworden, op aandringen van de uitgevers zelf, die liever een inhoudelijk programma wilden waarmee ze bepaalde boeken en auteurs goed onder de aandacht kunnen brengen. Daardoor zijn er ook weinig cadeau- en giftshops meer aanwezig: die hebben niets te presenteren.”

Hoeveel bezoekers er vandaag precies naar Ede gekomen zijn kan ze nog niet zeggen: „Dat bepalen we na afloop op grond van het aantal uitgedeelde programmaboekjes, maar ik vermoed dat het vergelijkbaar is met vorig jaar. Toen hadden we ongeveer drieduizend bezoekers.”

Vroeg in de dag staat er al een heel rijtje mensen te wachten tot de deur van een van de bovenzalen opengaat. Achter die deur gebeurt het, daar kun je speeddaten met een paar redacteuren van uitgeverij Kok. „Ik heb nog nooit met een echte uitgever gepraat”, bekent een van de wachtenden aan haar buurvrouw, „ik ben heel benieuwd.” „Heb je wel wat meegenomen dan?” informeert een ander. Dat blijkt zo te zijn. De deur gaat open en twee mensen komen naar buiten. Een van hen steekt de wachtenden nog gauw een hart onder de riem: „Het valt mee hoor!” De volgende twee zijn aan de beurt.

Binnen zit uitgever Coen Verboom achter een tafeltje. Zodra een van de schrijvers in spe tegenover hem plaatsgenomen heeft komt hij ter zake: „Nou, vertel!” Die aanmoediging hebben de meeste bezoekers amper nodig. Er volgen hele verhalen over hun leven en hun schrijverschap. Aan het eind van het gesprekje komt er soms zelfs een mapje met een geprint manuscript uit de tas te voorschijn. Dat mag de uitgever straks in alle rust bekijken – hij belooft dat hij binnen een paar weken gaat reageren. Dan is het tijd om plaats te maken voor de volgende schrijver-in-wording.

Of het voor de uitgeverij echt iets oplevert, zo’n uurtje speeddaten? Verboom is voorzichtig. „Schrijvers die hier komen staan vaak helemaal aan het begin en moeten zich nog verder ontwikkelen. Toch zit er wel wat bij, van vorig jaar hebben we zeker een paar contacten overgehouden die kunnen uitgroeien.”

Intussen vertelt in een van de andere zalen Mariel le Roux over haar onlangs verschenen roman ”Sterretje”. Ze is speciaal uit Zuid-Afrika overgekomen, en ze heeft een bijzonder verhaal te vertellen (over de ervaringen van een meisje in een Jappenkamp), maar er zijn maar een kleine 20 belangstellenden. Misschien omdat het Afrikaans soms moeilijk verstaanbaar is en er verondersteld wordt dat iedereen het verhaal al gelezen heeft, misschien ook omdat Le Roux als persoon in Nederland nog te weinig bekend is.

Guurtje Leguijt, die daarna over haar nieuwe roman ”Badwater” komt vertellen, trekt in elk geval veel meer publiek. Of ze ook wel eens in opdracht schrijft, wil een bezoeker weten. Nee, zegt Leguijt, dat kan ze niet. Na haar vorige boek kwamen veel mensen met bijzondere ervaringen naar haar toe, met de vraag of ze hun levensverhaal zou willen schrijven. „Daar zeg ik nee tegen.” Zelfs de uitgever krijgt nul op het rekest. „Een idee moet me echt in het hart raken, en tot nu toe heb ik zelf genoeg ideeën.”

Intussen zijn er op de beursvloer van Leguijts nieuwe boek al heel wat exemplaren verkocht. Dat romans in het algemeen het meest in trek zijn, wordt zichtbaar in de grote stapels die de diverse uitgevers in hun stands hebben neergelegd. Bij Boekencentrum zijn er duidelijk drie toppers: Guurtje Leguijt (”Badwater”), Irma Joubert (”Het spoor van de liefde”) en Mariel le Roux (”Sterretje”). Daaromheen liggen de iets bescheidener stapeltjes met romans van Joke Verweerd, Els Florijn en Marianne Witvliet.

Overal liggen Amerikaanse romans, maar uitgeverij Van Wijnen maakt vooral reclame voor ”Het rode paard” van de Italiaanse auteur Eugenio Corti, waarover lezers en recensenten tijdens het ochtendprogramma met elkaar in gesprek gingen. Toch schrikt de omvang van die roman –meer dan 1300 bladzijden– sommige voorbijgangers af: „Ik dacht dat ík dikke boeken las, maar dit is wel heel erg.” Maar uitgever Albert de Vos is niet onder de indruk: „Een mooi boek kan niet dik genoeg zijn.”

Overigens grossiert niet elke uitgever in romans. Uitgeverij Mes legt het accent op de kinderboeken van Ben de Raaf –winnaar van de EigenWijsPrijs–, De Banier pakt uit met ”Eten zonder E-nummers” van Dinneke van den Dikkenberg en bij Jongbloed is er veel aandacht voor de ”Tienerbijbel” van Willem de Vink. Grote stappels, flitsende omslagen, pakkende titels.

Toch valt niet iedereen voor de nieuwe trends. „Ik houd het hier niet de hele dag vol”, zegt dr. H. Vreekamp, die een beetje verdwaald lijkt op de beurs. „Vroeger ontmoette je hier iedereen, dat is nu niet meer zo. De sfeer is anders geworden, de kleuren van de boeken, de omslagen, het ”happy-clappy-gevoel”. Ik heb de indruk dat de evangelische inslag hier zeer sterk toegenomen is.”

Er lopen inderdaad wat minder theologen rond dan lang geleden het geval was, het vertegenwoordigde uitgeverspalet is iets minder breed geworden –de afwezigheid van Den Hertog is nog altijd een gemis– en de aandacht is sterker dan ooit gericht op de kleurrijke bestsellers. Maar het programma kan zeker niet als oppervlakkig worden afgedaan.

Er is een interessante workshop van Arie Kok rond het opzetten van een leesclub, met goede leestips en praktische adviezen, Els Florijn vertelt over haar roman en drs. W. Dekker over zijn veelbesproken boek ”Marginaal en missionair”. De duurste activiteit trekt ook het meeste publiek: de presentatie van het boek ”Scherp gezien” in combinatie met de film ”Des hommes et des dieux”. Daarin beschouwt een handvol christenfilosofen diverse bekende films, waarbij tussen de bedrijven door allerlei lessen over filmkijken worden meegegeven. „In de betere films worden universele en existentiële vragen over mens en samenleving gesteld, het is de moeite waard om er eens op die manier naar te kijken”, zegt een van de samenstellers, prof. dr. Maarten Verkerk.

De uitreiking van de kinderboekenprijzen is een spannende aangelegenheid. Ben de Raaf, winnaar van de EigenWijsPrijs, staat in de file, en Corien Oranje, winnaar van de juryprijs Het hoogste Woord, krijgt weliswaar een beeldje en een envelop, maar geen bloemen. „Die staan nog beneden”, fluistert BCB-medewerker Marc Schaeffer, ergens achterin de zaal.

Maar uiteindelijk komt het allemaal goed, kan Ben de Raaf in eigen persoon zijn prijs in ontvangst nemen en kan Corien Oranje haar medeauteurs en haar lezers enthousiasmerend toespreken: „Ik ben heel blij met deze prijs maar ik besef ook dat die in de literaire wereld onbekend is. Daarom moeten we allemaal maar snel naar huis gaan, blijven lezen en schrijven, en het vizier wijd openzetten, naar boven en naar de wereld om ons heen.”