Het water spuit overvloedig uit de Neptunusfontein van Villa d’Este. Ook de andere fonteinen van deze beroemde (en Unesco-beschermde) villa in Tivoli baden in het water alsof het niet op kan. Toch is water dezer dagen schaars in Italië, nu het land al weken lang gebukt gaat onder een hittegolf.

De temperaturen zijn zo’n 8 graden boven gemiddeld. Dagelijks sneuvelen weerrecords. Eergisteren kwam het kwik in Rome bijvoorbeeld ’s nachts niet beneden de 25,5 graad. Niet eerder in 221 jaar is het zo warm geweest. Behalve dat het zeer warm is, valt er geen neerslag of valt er zo weinig regen dat het geen naam mag hebben, en de luchtvochtigheid is hoog. Voor vrijdag wordt een (voorlopige) recordtemperatuur verwacht van 38 graden Celsius.

Ook vorig jaar zuchtte het land onder de waterschaarste, en eigenlijk is het een telkens terugkerend probleem. De oorzaak van de droogte is gedeeltelijk terug te voeren op de oprukkende woestijn, die volgens onderzoek rond het jaar 2100 Zuid-Italië zal hebben opgeslokt als niet wordt ingegrepen. Maar het heeft er ook mee te maken dat uit bovengrondse waterleidingen buitenproportioneel veel water lekt. Er is hoe dan ook te weinig water, met name in het zuiden.

Eergisteren kwam een consortium van waterbedrijven in Bari bijeen om hun (wilde) plannen voor te leggen om de watervoorziening op peil te krijgen. Deze bedrijven streven ernaar om over zes jaar een 80 kilometer lang aquaduct aan te leggen dat onder de bodem van de Adriatische Zee drinkwater moet aanvoeren vanuit Albanië.

Maar intussen moeten vooral landbouwers aanploeteren. Oogsten worden overal in Italië, van zuid tot noord, getroffen. De opbrengst van abrikozen bijvoorbeeld zal dit jaar terugvallen met 30 procent, die van perziken en tomaten met 20 procent, en ook wijn- en olijfgaarden zullen minder opbrengen.

Gronden zijn soms zo droog dat grote scheuren ontstaan. Een korte regenbui in de avond van afgelopen week in delen van Noord-Italië heeft de toestand niet verbeterd. Er viel te weinig om voor verlichting te zorgen, maar voldoende om de bladeren van planten te bevochtigen. De dag erop verbrandden die in het felle zonlicht.

De gouverneur van het noordelijke Piemonte heeft de regering gevraagd de noodtoestand uit te roepen om de watercrisis beter te kunnen beheren. De burgemeester van Jesi aan de Adriatische Zee daarentegen heeft zich tot de plaatselijke pastoor gewend om tijdens de mis voor regen te bidden.

De droogte zorgt ook voor bosbranden, een ander probleem dat Italië jaarlijks teistert. Weinig vuren hebben een natuurlijke oorzaak. „Branden worden in 99,9 procent van de gevallen aangestoken”, vertelt Guido Bertolaso, hoofd van de Burger Beveiliging. Dit gebeurt in veel gevallen om illegaal bouwgronden te creëren.

Om de branden te bestrijden beschikt Bertolaso over 35 helikopters en vliegtuigen die grote hoeveelheden bluswater over grote afstanden kunnen vervoeren. De modernste vliegtuigen kunnen 9000 liter water per keer vervoeren, dat met name afkomstig is uit speciaal aangelegde meren. De Italiaanse ’vliegende’ brandweer behoort naar Bertolaso’s zeggen tot de best uitgeruste en grootste van Europa.

Behalve met een gebrekkige watervoorziening en met het gevaar voor bosbranden kampt Italië met een derde probleem. Ook de energievoorziening is niet toereikend. Sinds een week waarschuwt de regering voor het risico van massale energie-uitval. De vraag naar energie van huishoudens en bedrijven heeft te maken met een excessief maar begrijpelijk gebruik van airconditioning en ventilatoren. Bovendien maken koelkasten hoge toeren. Als de temperatuur 1 graad Celsius toeneemt, stijgt de energievraag met 500 megawatt, zo rekenden technici uit.

Het is soms raadzamer de lift niet te nemen als je niet wilt vast komen te zitten. De minister van Industrie riep er deze week toe op om zuinig te zijn met energie. „Als u de tv niet gebruikt, doe dan ook de stand-byknop uit”, vertelde hij zelfs. De oproep heeft wellicht geholpen, want tot dusverre is de energie-uitval beperkt gebleven.

De ontoereikende energietoevoer heeft ook te maken met de lage investeringsgraad in deze sector. Er staan domweg te weinig elektriciteitscentrales in Italië. Er gaan al stemmen op om de atoomcentrales die in de jaren ’80 gesloten werden, op termijn weer in gebruik te nemen.

Intussen is de mooie waterval van Tivoli ’uitgezet’ omdat de plaatselijke rivier wordt omgeleid naar een stuwmeer dat onder andere Villa d’Este van water voorziet. Zo worden de artistieke waterpartijen van Villa d’Este tenminste niet onderbroken.