Woensdag was ik erbij toen deze en andere woorden werden gericht tot een zojuist in de dienst bevestigde kandidaat. Een gewichtige dag voor deze jonge broeder en een dag van blijdschap voor de gemeente. Er waren in beide diensten veel predikanten aanwezig. Niet verkeerd om weer eens herinnerd te worden aan de eigen roeping en zending.

Lauwe prediking

Deze zelfde week las ik een boekje dat hier dichtbij aansluit. Het is met name geschreven voor de dienaren van het Woord. Ze worden hier ”winners of souls” genoemd, zielenwinners. De titel van de pas verschenen Nederlandse vertaling (met dank aan mijn Dordtse broeder Leen 
J. van Valen) geeft een onmisbare eigenschap van die zielenwinners aan: ”Passie voor verloren zielen”.

Horatius Bonar, een Schotse dominee, schreef het boekje in 1859, het jaar van de grote opwekking in onder meer Schotland. Bonar schreef dit werkje dus in een tijd waarin velen werden geleid tot het geloof in Christus; er was sprake van een bijzondere geestelijke herleving. Toch toont Bonar zich somber gestemd over de prediking van zijn dagen. Velen van de predikanten zijn niet wat ze moeten zijn. Hij wil hen wakker schudden en houdt hun voor wat hun Zender van hen vraagt. Vandaar dit boekje.

Een van de grootste valkuilen, zegt Bonar, is een lauwe, flauwe prediking. Oecolampadius, de Zwitserse hervormer uit de 16e eeuw, wist het al: „Enkele goede en vurige mannen hebben meer vrucht op hun evangeliebediening dan een menigte van lauwe predikanten.” Dienaren van het Woord zonder de gloed en de ernst van Christus brengen meer schade dan zegen. De lauwe bediening van hen die weliswaar rechtzinnig zijn, maar desondanks geesteloos, is rampzalig voor zielen. Bonar durft scherp te zijn in zijn analyse: „Hoeveel zielen zijn verloren gegaan door gebrek aan ernst, diepte en liefde van de predikant? Zelfs al zijn de woorden die hij uitspreekt prachtig en waar!”

Heilzame spiegel

Bonars boekje is een ontdekkende preek voor predikers. Een heilzame spiegel voor de dienaren wier opdracht het is om de gemeente de spiegel voor te houden. Ze mogen zichzelf niet ontzien. Iemand die hierin het voorbeeld gaf was de 17e-eeuwse puriteinse prediker Richard Baxter. Uit diens ”Reformed Pastor” citeert Bonar de volgende belijdenis: „Ik kom zelden van de preekstoel af zonder dat mijn geweten mij aanklaagt dat ik niet ernstiger en vuriger geweest ben. De vraag komt op mij af: Hoe kon je in zulk een gemoedsgesteldheid over leven en dood spreken? Hoe kon je op zulk een zorgeloze, slaperige manier over hemel en hel prediken? Geloof je wat je zegt? Hoe kon je de mensen vertellen wat zonde is zonder zelf onder de indruk te zijn? Moest je niet wenen over dit volk en moesten je woorden niet door tranen worden onderbroken? Moest je hen niet smeken en bidden in het gezicht op leven en dood?” Het liep bij Baxter uit op het gebed: „Heere, verlos me van de plaag van ongeloof en hardheid, want hoe kan ik anders een geschikt instrument zijn om anderen hiervan te verlossen?”

Woord en leven

Bonar noemt in zijn boekje nog een andere valkuil, al even ontdekkend. Hoe leven die dienaren van het Woord? Zijn ze een voorbeeld voor de kudde? Niet alleen met hun woorden, maar niet minder uitkomend in hun leven. Hangen ze God en Christus aan? „Een echte dienaar van het Evangelie moet een echte christen zijn”, schrijft Bonar. Hij zal zelf de weg der zaligheid moeten kennen, ja die zelf ook gaan, voordat hij anderen als geestelijke gids dienen kan.

Van McCheyne, de jonggestorven vriend van Bonar, is bekend dat hij aan het begin van iedere dag niemand wenste te spreken voordat de Heere tot hem gesproken had. Van deze zelfde jonge dienaar is het vermaan aan een collega: „Neem acht op uzelf. Uw grootste zorg is uw eigen ziel. U weet dat alleen een gezond lichaam in staat is om zwaar werk te doen. Dat geldt nog meer voor een gezonde ziel. Houd uw geweten toch zuiver door het bloed van het Lam. Zoek een nauwe gemeenschap met God. Houd u zich in alle dingen met Hem bezig. Lees de Bijbel eerst voor uw eigen geestelijke groei en daarna voor het welzijn van uw kudde.”

Passie voor verloren zielen… Een dienaar van het Woord is een gepassioneerd dienaar, of hij is geen dienaar. Verbonden aan zijn Zender, gericht op de schapen, bereid tot toetsing van zijn eigen leven. Zo wil Christus zijn bediening zegenen. Dat, en nog meer, leerde me de lezing van dit boekje.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl