SNAP heeft leden in Duitsland, België, Nederland en de Verenigde Staten en diende dinsdag bijgestaan door advocaten een aanklacht in bij het International Strafhof in Den Haag.

De organisatie wil dat er onderzoek wordt gedaan binnen het Vaticaan naar misdaden tegen de menselijkheid.

Het Vaticaan had vooralsnog geen commentaar op de actie.

Het is de vraag of het verzoek wordt gehonoreerd. Sinds het ICC in 2002 werd opgericht heeft de aanklager bijna negenduizend onafhankelijke verzoeken om onderzoeken ontvangen, maar is het nog nooit alleen op basis van zo’n verzoek tot actie overgegaan. Aanklager Luis Moreno-Ocampo kwam wel in actie op verzoek van landen of de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Bovendien is het Vaticaan geen lid van het Strafhof. Dit betekent dat de aanklager er niet automatisch bevoegd is, hoewel de klacht betrekking heeft op misbruik in landen over de hele wereld, waarvan een groot aantal de rechtsmacht van het ICC wel erkent.

De juristen van SNAP betogen dat er geen andere nationale entiteit bestaat die hooggeplaatsten in het Vaticaan zal vervolgen. Binnen de kerk kan alleen de paus bisschoppen straffen opleggen. De paar bisschoppen die door het Vaticaan zijn aangepakt zijn gestraft omdat ze zichzelf aan kinderen hadden vergrepen, niet omdat ze in hun toezicht op priesters hadden gefaald.

„Als het aan een kerk wordt overgelaten gebeurt er niets. Zelfs de hervormingen die er nu zijn zouden niet zijn doorgevoerd als het niet naar buiten zou zijn gekomen buiten de omtrekken die de kerk kan controleren”, zei Pam Spees, advocaat van het Center for Constitutional Rights.

In de klacht wordt met name paus Benedictus XVI genoemd, deels omdat hij als kardinaal Joseph Ratzinger aan het hoofd van de Congregatie voor de Geloofsleer verantwoordelijk was voor het toezicht op misbruikzaken. Ook genoemd worden zijn opvolger kardinaal William Levada en de huidige en vorige Vaticaanse secretarissen van staat, de kardinalen Tarcisio Bertone en Angelo Sodano.

De advocaten van de klagers stellen het misbruik gelijk aan verkrachting, seksueel geweld en marteling, volgens internationaal recht misdaden tegen de menselijkheid. De klacht stelt ook dat Vaticaanse ambtsdragers een beleid hebben geschapen dat de schade deed voortduren, wat een aanval op een burgerpopulatie zou zijn.

Het Vaticaan deed het misbruikschandaal aanvankelijk af als een Amerikaans probleem, maar later bleek het ook te spelen in Ierland, Duitsland en tal van andere landen, waaronder Nederland en België. Vertegenwoordigers van het Vaticaan en kerkelijke leiders hebben herhaaldelijk excuses aangeboden en het beleid aangescherpt. Ook zijn schadevergoedingen betaald, in de Verenigde Staten alleen al voor bijna drie miljard dollar, en zijn honderden priesters uit hun ambt gezet.

Toch is het schandaal verre van opgelost. In de VS lopen nog diverse rechtszaken. Juist die zaken kunnen voor het ICC een beletsel vormen om in te grijpen. Het tribunaal komt pas in actie als gerechtelijke autoriteiten niet bereid of in staat zijn tot vervolging over te gaan.

Daarnaast behandelt het ICC geen zaken van voor zijn oprichting in 2002. Veel misbruikzaken in de VS speelden zich af in de jaren zeventig. Medio jaren tachtig nam het aantal drastisch af, toen bisschoppen en de maatschappij zich van het probleem bewust werden.