Om complexe ingrepen aan de alvleesklier en de buikaorta te mogen doen, moeten ziekenhuizen van de NVvH eerst voldoen aan bepaalde minimumvereisten. Ervaring is daarvan de belangrijkste: het ziekenhuis dat op jaarbasis te weinig van dergelijke ingrepen op zijn naam brengt, is niet langer in beeld.

Deze en overige vereisten ogen redelijk, maar in die redelijkheid schuilt tegelijkertijd een stuk venijn. Becijferd is dat 12 van de 27 ziekenhuizen die nu alvleesklierkanker behandelen de ingreep met de nieuwe normen moeten staken. Nog geringer is de impact op het gebied van verwijde buikaorta-operaties; daar vallen er van de 81 ziekenhuizen slechts 6 buiten de boot.

Het beperken van de jaarlijkse stijging van de brutozorgkosten tot zo’n 5 procent –voor Schippers indertijd dé reden om het akkoord te sluiten– kan dus met alleen deze maatregelen onmogelijk worden gerealiseerd. Daarvoor zullen de patiëntenstromen zich op veel ruimere schaal moeten verleggen van de algemene naar de gespecialiseerde ziekenhuizen. Dat lukt alleen wanneer ziekenhuizen ook voor ingrepen die minder uitzonderlijk zijn dan alvleesklierkankeroperaties minimumvereisten krijgen opgelegd. Het scenario waarop maandag slechts besmuikt werd gezinspeeld, namelijk dat patiënten voor sommige ingrepen straks naar een ziekenhuis buiten hun regio moeten, komt dan dichterbij.

De reisbereidheid van patiënten groeit, staat in het brancherapport ”Zorg op doorreis” dat de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) later deze week presenteert. Ter illustratie zond het Radio 1-journaal maandagmiddag een gesprek uit met een echtpaar uit Zuid-Holland dat opgetogen terugblikte op een bezoek aan een ziekenhuis in Doetinchem, waar de man een sterilisatie ongedaan liet maken. Oké, Doetinchem was ver, maar het ziekenhuis stond goed bekend en de ingreep was geslaagd.

Die reisbereidheid zou nog wel eens op de proef kunnen worden gesteld. Zeker wanneer de politieke gerichtheid op de kostenbeheersing in de zorgsector ertoe leidt dat Schippers en de bewindspersonen na haar de concentratie van de ziekenhuiszorg in versneld tempo doorvoeren. Eerder dit jaar liet Schippers zich al ontvallen er geen bezwaar tegen te hebben wanneer zorgverzekeraars het aantal ziekenhuisafdelingen voor spoedeisende hulp via commerciële aanbestedingen omlaag brengen. Een radio-uitzending over de gevolgen daarvan levert allicht ander, schrijnend illustratiemateriaal op.

Dat de maandag door de NVvH gepresenteerde maatregelen het begin markeren van een ingrijpende sanering van de ziekenhuiszorg is geen vaststaand gegeven. Maar de mogelijkheid bestaat en dat onder ogen zien, kan geen kwaad.