Verschillende onderzoeken die inmiddels zijn gedaan en die vaak nog gaande zijn, maken duidelijk dat, hoewel het stof allang is opgetrokken, veel reddingswerkers en hulpverleners ook nu nog worstelen met de gevolgen. Zij werden blootgesteld aan immense hoeveelheden (fijn)stof, onder meer bestaande uit minuscule deeltjes verpulverd cement, glasvezel, asbest en vele chemische verbindingen, waaronder kankerverwekkende dioxinen. Veel reddingswerkers droegen geen adequate adembeschermende maskers en kregen veel stofdeeltjes binnen.

Er zijn trouwens ook de nodige gevalsbeschrijvingen van reddingswerkers die al binnen enkele jaren na de aanslag overleden ten gevolge van long- en aanverwante problemen.

Zo vertelt Karin DeShore tegenover een verslaggever van persbureau Associated Press al in 2006 over haar man Keller (41), bevelvoerder bij de brandweer van New York. Hij ontsnapte ternauwernood aan de ineenstorting van de zuidelijke toren. „Na twee dagen kwam hij hoestend thuis.” In de 48 uur daarvoor had hij zo veel puinstof geïnhaleerd dat hij soms nauwelijks kon ademhalen.

Keller kreeg longemfyseem en ging met medisch verlof in maart 2002. Een kleine drie maanden later, op 23 juni, overleed hij aan een hartaandoening die werd verergerd door longemfyseem en bronchitis.

Reddingswerker Felix Hernandez (31) raakte in 2002 in de problemen. Zijn voormalige chef vertelt: „Het begon met een verkoudheid die hij niet kon overwinnen. Het werd steeds erger. Artsen stelden diverse longproblemen vast en zagen verschijnselen die ook optreden bij taaislijmziekte. In 2004 werd Hernandez arbeidsongeschikt. Zijn conditie was zo verslechterd dat hij geen trappen meer kon lopen. In oktober 2005 overleed hij aan luchtwegproblemen.”

Uit onderzoek gepubliceerd in The New England Journal of Medicine in 2009 bleek onder meer dat brandweerlieden die als eersten op de rampplek aankwamen en het zwaarst werden blootgesteld aan stof, naderhand een grotere achteruitgang in longvolume hadden dan collega’s die later arriveerden.

De jongste studie naar de gezondheid van brandweerlieden en medische hulpverleners die waren betrokken bij de nasleep van de ramp met de Twin Towers werd afgelopen week gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet. Het onderzoek betrof 9853 brandweermannen van wie de gezondheidstoestand werd gevolgd tussen 2001 en 2008. Het kankerrisico van brandweerlieden die waren blootgesteld aan stof lag 19 procent hoger dan dat van collega’s die niet bij de ramp waren betrokken.

De onderzoekers wijzen erop dat tien jaar na de ramp nog moeilijk harde cijfers zijn te produceren. Tumorvorming is een proces dat meestal meer tijd nodig heeft. De huidige cijfers geven echter wel een richting aan.

Brandweerlieden en reddingswerkers die betrokken waren bij de hulpverlening na de ramp kampen ook vaker met psychische klachten dan gebruikelijk, zo blijkt uit een andere studie in The Lancet. Ze zijn vaker depressief (stijging 28 procent), kampen vaker met een posttraumatische stressstoornis (stijging 32 procent) of met paniekaanvallen (stijging 21 procent).

De Amerikaanse overheid en verzekeringsmaatschappijen zijn overigens terughoudend met het leggen van een verband tussen de ramp met de Twin Towers en gezondheidsklachten. „De waarheid is dat niemand wil betalen”, oordeelt Joel Shufro, directeur van de nationale commissie voor arbeidsgezondheid.

Dit is de tweede aflevering in een serie over 10 jaar na 11 september 2001.