De partij is haar „niet onbekend en niet onsympathiek.” Van Bruggen (34) spreekt morgenmiddag op een SGP-congres over waarden en normen in Gouda. Doel is te inventariseren hoe SGP-bestuurders in hun eigen gemeente concreet met het onderwerp aan de slag kunnen.

Het Forum voor Democratische Ontwikkeling (FDO) stimuleert in opdracht van de regering het debat over waarden en normen en steunt initiatieven om het fatsoen in de samenleving te promoten. Het forum ontwikkelde „zes kapstokken” om te voorkomen dat het debat als een nachtkaars uitgaat.

Van Bruggen: „De eerste kapstok is natuurlijk: stel de waarden en normen vast. Vervolgens moet je ze overdragen via opvoeding, onderwijs en inburgeringscursussen en de mensen bewust maken van het belang ervan door campagnes te voeren.

Heel belangrijk is dat mensen geprikkeld worden sociaal gewenst gedrag ook daadwerkelijk in praktijk te brengen. Als je vindt dat de zorg voor het milieu een belangrijke waarde is, dan kun je dat stimuleren door subsidie te geven op schone auto´s en belasting te heffen op brandstof. In de immateriële sfeer: als je mantelzorg voor familieleden wilt stimuleren, breidt dan de mogelijkheden voor zorgverlof uit en neem de belastingtechnische drempels weg.”

Het is een beladen woord maar Van Bruggen noemt als vijfde kapstok de sociale controle. „Ik ben geen voorstander van de overheid als big brother, maar laat burgers elkaar controleren. Als je ziet dat een buurthuis aan die sociale controle bijdraagt, geef daar dan als gemeente ruimhartig subsidie voor.”

Toch ziet Van Bruggen in dit verband ook een taak voor de overheid, „maar dan op strafrechtelijk gebied. Burgers moeten weten hoe groot de pakkans is op het moment dat ze zich niet aan de regels houden. Die pakkans is eigenlijk belangrijker dan de strafmaat.”

Het samen vaststellen van waarden en normen; kan dat wel? Of is Nederland zo verdeeld dat elk lijstje direct van tafel wordt geveegd?

„Er zijn normen die elke inwoner van Nederland in zijn sociale bagage moet hebben: ruim je rommel op, gebruik geen geweld, steel niet. Dit soort zaken wordt breed gedragen en is niet cultureel bepaald. Daarnaast hebben allerlei groepen mensen in de samenleving de mogelijkheid hun eigen leef- en gedragsregels te bepalen. Dat kan in de kerk, op school, op de vereniging, in de wijk.”

Daarmee zijn we bij het motto van de overheid: ”Fatsoen moet je doen”. SGP’ers willen verder gaan.

„Dat wil het FDO ook. Daarom steunen we initiatieven om waarden en normen concreet gestalte te geven. Ik denk aan het project om Marokkaanse jongeren meer bij de samenleving te betrekken door ze vrijwilligerswerk te laten doen. Of aan het Cool Politics Project waarbij kunstenaars via hun werk aandacht voor de politiek vragen.”

Orthodoxe christenen vinden dat waarden en normen verankerd moeten zijn in de Bijbel.

„Ik ben voor de scheiding van kerk en staat. Je moet in het debat over waarden en normen niet je eigen levensbeschouwelijke standpunten gaan promoten. Dat is in het verleden te veel gedaan. Toen Balkenende het debat over waarden en normen aanzwengelde, was er enthousiasme én afweer. Christenen moeten zich afvragen in hoeverre die afweer het gevolg is van hun eigen optreden. Ik mis soms het respect voor elkaar. Waarden en normen lijken soms meer een middel om andersdenkenden te be- en veroordelen dan om sturing te geven aan het eigen gedrag.”

Welke rol kunnen de Tien Geboden spelen in de discussie over waarden en normen?

„Wie gouden stadsregels opstelt, zoals Gouda heeft gedaan, komt snel in de buurt van de Tien Geboden. Ook de Nederlandse Grondwet is daarin gefundeerd. Een goed initiatief vind ik de waarden- en normenwijzer die de RMU heeft uitgegeven. Daarin zie je dat de Tien Geboden nog steeds voor grote groepen in de samenleving acceptabel zijn.”

Veel mensen hebben het idee dat ze zelf het debat over waarden en normen overeind moeten houden; de overheid zou er weinig aandacht meer voor hebben.

„Ik zie drie taken voor de overheid. Ze moet het onderwerp onder de aandacht blijven brengen, initiatieven van burgers steunen en, het allerbelangrijkste: scherp letten op haar eigen integriteit. De overheid moet zelf het goede voorbeeld geven.”