Uit de begeleidende verklaring van het Federal Open Market Committee (FOMC), dat de beslissing nam, blijkt dat de twaalf gouverneurs van de Fed zich zorgen maken over het trage herstel van de economie en over een mogelijke deflatie, oftewel prijsdaling. Sinds januari 2001 heeft de Fed de rente nu dertienmaal verlaagd, van 6,5 procent tot 1,0 procent.

Dat leidde onder meer tot een daling van de hypotheekrente en van het aantal leningen voor auto’s. De laatste daling stelde veel mensen in staat tot een herfinanciering van hun huizen, hetgeen geld opleverde, dat onder meer gebruikt werd voor consumptieve uitgaven. Dit was zeker een stimulans voor de economie, maar blijkbaar niet voldoende voor een dynamischer herstel. Dat blijkt onder meer uit het feit dat er in de VS sinds januari 289.000 banen verloren gingen. De werkloosheid bedraagt nu 6,1 procent van de werkende bevolking en dat is een record voor de laatste negen jaar.

De markt reageerde teleurgesteld op het besluit van de Fed, omdat veel analisten een verlaging van 0,5 procent verwacht hadden. De Dow Jones Industrial Average daalde met 98,32 punten (1,1 procent) tot 9.011,53 punten. De Standard & Poor’s 500-index ging met 8,13 punten omlaag (0,8 procent) en sloot af op 975,32 punten en de Nasdaq composite zakte 2,95 punten (0,2 procent) en eindigde op 1.602,66 punten. De Fed gaf overigens wel aan dat men bereid is de rente verder te verlagen als de economische situatie dat wenselijk maakt.

Er was ditmaal geen eenstemmigheid onder de twaalf Fed-gouverneurs over de renteverlaging. Robert Parry van de Federal Reserve Bank van San Francisco pleitte voor een half procent verlaging. De andere gouverneurs onder leiding van Fed-voorzitter Alan Greenspan vonden dat echter te radicaal. Zij betoogden dat de economie tekenen van herstel toonde, zij het nog in onvoldoende mate. Deze visie werd woensdag ondersteund door het ministerie van Handel, dat meldde dat de verkoop van nieuwe eengezinswoningen vorige maand met 12,5 procent was gestegen.

Daar stond echter tegenover dat het aantal orders voor de productie van duurzame consumptiegoederen in mei met 0,3 procent daalden, na een daling met 2,4 procent in april. „De Fed is bezorgd over de economie, die veel trager op gang komt dan men eerder dit jaar verwachtte, maar men is ook bang voor de onvoorspelbare gevolgen van deflatie”, lichtte Dana Johnson, marktanaliste van Banc One Capital Markets in New York, toe. „Japan probeert al jaren vergeefs uit de deflatiespiraal te komen. De Fed geeft de voorkeur aan een matige inflatie, want onze centrale bank heeft nog geen algemeen aanvaard scenario voor deflatiebestrijding”, aldus Johnson.

Het is de eerste maal dit jaar dat de Federal Reserve Board (Fed), het bestuur van de twaalf centrale banken in de Verenigde Staten, de rente wijzigt. De vorige wijziging had plaats in november vorig jaar, toen de rentestand werd verlaagd met 0,5 procentpunt. Dat was de enige renteverlaging van dat jaar. In 2001 verlaagden de centrale banken de rente maar liefst elf keer.

Alom was er al rekening mee gehouden dat de centrale banken de rente omlaag zouden schroeven. Het was alleen de vraag of dat met 0,25 of met 0,5 procentpunt zou zijn. De aandelenkoersen op de beurs van New York lieten vrijwel geen reactie op het rentebesluit zien. De dollar reageerde met slechts een kleine koersdaling. Dat betekent dat de financiële markten liever een grotere verlaging hadden gezien.

Met de lagere rente willen de monetaire autoriteiten de economie een zet in de goede richting geven. De vorige verlagingen hebben niet het gewenste effect gehad, met als gevolg dat de centrale banken het tarief verder omlaaghaalden.

In een verklaring liet het beleidscomité van de centrale banken weten bij zijn raming te blijven dat de economie zal aantrekken. Van een duurzaam herstel wil het beleidscomité echter niet spreken. Op het ogenblik ligt de groei van de Amerikaanse economie op ongeveer 2 procent. Dat is ruim onder de 3 á 3,5 procent per jaar die voor de lange termijn mogelijk wordt geacht.

De inflatie kan blijven afnemen, wat een periode van „onwelkome” deflatie kan inluiden, aldus de verklaring. Bij de vorige rentewijzigingen was er nog geen sprake van deflatie, een risico dat de economie nu wel bedreigt. Deflatie, een aanhoudende daling van de prijzen, houdt het gevaar in dat de consument zijn geld op zak houdt in afwachting van een verdere prijsdaling. Juist van de consumentenbestedingen moet de Amerikaanse economie het hebben.

Een lager rentetarief kan de consument ertoe aanzetten meer geld te lenen om zijn aankopen te kunnen bekostigen. Voor het bedrijfsleven wordt het aantrekkelijker met geleend geld investeringen te financieren. Meer uitgaven kunnen de economie uit het slop halen en het gevaar van deflatie verkleinen.

Juist woensdag werd bekend dat de producenten van duurzame goederen in mei voor de tweede maand achtereen minder orders hebben binnengehaald. De vermindering bedroeg 0,3 procent. Er was een toename van 1 procent verwacht. In april bedroeg de achteruitgang 2,4 procent. Daarentegen is door de lage hypotheekrente de verkoop van nieuwe woningen in mei het sterkst gestegen sinds september 1993.