In RD 4-8 kon de lezer kennisnemen van de vroege interventie rond psychose (VIP), zoals die in Amsterdam wordt vormgegeven. Op dit moment werk ik als psychiater meer met langdurig zorgafhankelijke patiënten, onder andere met een verstandelijke beperking. Ik maak mij ernstig zorgen over de recente politieke ontwikkelingen waarin er gesproken wordt over een eigen bijdrage van 200 euro per jaar en de gevolgen daarvan voor deze patiënten.

In de acute fase van een psychose is de motivatie voor behandeling vaak gering of afwezig. Een eigen bijdrage voor psychiatrische zorg vermindert die motivatie nog meer.

In de chronische zorg zijn nogal eens meerdere medicatiewijzigingen nodig om patiënten zo veel mogelijk te laten herstellen. Behandeling met antipsychotische medicatie vraagt bij voorkeur specialistische controle. Sommige bijwerkingen zijn moeilijk te onderkennen en vragen tijdig ingrijpen. Soms is er maar één of twee keer per jaar een medicatiecontrole en bloedonderzoek nodig. De verleiding is dan groot om de huisarts te vragen die controles te doen en de 200 euro te besparen. Totdat het –echt– mis gaat.

Een patiënt merkte ooit cynisch op: „Gelukkig heb ik ook nog een lichamelijke ziekte, die zorg wordt wel vergoed.” Voor patiënten die bewust kiezen voor zorg in een reformatorische setting komen er vaak ook nog reistijd en reiskosten bij. De patiënten die een werkplek in de sociale werkvoorzieningen hebben of daarvoor in aanmerking hopen te komen, hebben de politieke wind ook niet mee. Men voelt dat men in een maatschappij terecht is gekomen waarin het stigma van een psychiatrische stoornis zwaarder aangezet wordt.

Voor patiënten met een verstandelijke beperking zijn de problemen mogelijk nog groter. Soms is het treinkaartje echt te duur om een bezoek aan de polikliniek te brengen. Men leeft vrijwel zonder uitzondering van een uitkering (bijvoorbeeld Wajong). Een type uitkering die in het huidige politieke debat niet zelden in verband wordt gebracht met niet willen werken in plaats van niet kunnen werken. Terwijl ik als behandelaar er vaak op hoop dat men op deze manier een zinvol bestaan kan opbouwen.

Het lijkt me boeiend premier Rutte en minster Schippers van Volksgezondheid te vragen of de patiënten uit het artikel over VIP bereid en in staat geacht worden om een eigen bijdrage van 200 euro te betalen. Ze mogen ook een week meelopen in mijn praktijk. Dan komen ze heel misschien iemand tegen die misbruik maakt van zijn pgb, maar zeker zal men een aantal schrijnende gevallen meemaken van patiënten die helaas ”de verkeerde ziekte” gekozen hebben.

De auteur is psychiater.