Wat dat betreft vormden de beelden van plunderende en stelende jongeren uit vooral de achterstandswijken van grote steden vorige week een schrijnend contrast. Het is daarom belangrijk dat er naar de oorzaken van de onlusten wordt gezocht.

Verschillende redenen zijn al genoemd. Zo wordt gewezen op de toenemende kloof tussen arm en rijk. De bezuinigingsmaatregelen van de conservatief-liberale regering van premier Cameron zouden vooral de zwakkeren treffen. Ook de multiculturele samenleving speelt een rol. Veel allochtonen wonen in achterstandswijken en hebben geen werk of behoren tot de laagste inkomenscategorieën. Hierdoor is er grote onvrede.

De genoemde redenen zijn inderdaad belangrijk, maar er is meer aan de hand. Eind vorige week groef de leider van de Britse Labourpartij, Ed Miliband, al een spade dieper. Volgens hem hebben de rellen te maken met het feit dat er geen besef meer is van goed en kwaad in de samenleving. Hij wees op het schandaal rond de valse onkostendeclaraties van politici, de bankencrisis en de afluisterpraktijken van de boulevardpers.

De kern van de problemen is volgens Miliband dat er een cultuur heerst van ”ik eerst”. Daarom pleitte hij terecht voor meer aandacht voor ethiek.

In een toespraak vandaag borduurt premier Cameron eigenlijk op deze lijn verder. Hij wil dat het moreel verval in zijn land wordt aangepakt. Volgens hem zijn de onlusten veroorzaakt door „onverantwoordelijkheid, egoïsme, kinderen zonder vaders, scholen zonder discipline, beloning zonder inspanning en rechten zonder verantwoordelijkheden.” Cameron noemt hiermee een aantal belangrijke punten. Deze vragen om een nadere uitwerking en een goede aanpak.

Opvallend is dat zowel Cameron als Miliband de vinger durft te leggen bij de moraal. Dit is een omstreden terrein. Dat bleek wel bijna tien jaar geleden in Nederland. Toenmalig premier Balkenende hield in 2002 ook een vurig pleidooi voor meer aandacht voor de moraal. Hij wilde een zogenaamde waarden- en normendiscussie.

Balkenendes voorstel kreeg van de liberale en socialistische partijen een badinerend onthaal. Het moet deze partijen te denken geven dat hun Britse verwanten ook meer aandacht aan de moraal willen geven.

De discussie in Nederland kwam mede door de tegenstand niet veel verder dan het nadenken over gedragsregels en fatsoensnormen. En dat is jammer.

Een veel diepere doordenking is nodig. Het ”ik eerst” zit de mens sinds de zondeval in het paradijs in de genen. In de Bijbel wordt daar een heel andere instelling tegenover geplaatst: de Heere liefhebben boven alles en de naaste als onszelf.

Het werken vanuit zo’n levenshouding biedt een belangrijke bijdrage aan het oplossen van de problemen. Als dat gebeurt, is er oog voor de zwakkere naaste, dan willen we geen zelfverrijking en zullen we pogen eerlijk te zijn.