Het communistische regime in Oost-Duitsland begon in de vroege ochtend van 13 augustus 1961 aan de bouw van wat later de Berlijnse Muur zou worden, een van de beruchtste symbolen van de tweedeling die na de Tweede Wereldoorlog was ontstaan tussen Oost- en West-Europa. Meer dan 100.000 burgers uit de DDR probeerden tussen 1961 en 1989 naar het Westen te vluchten. In totaal stierven tussen de 600 en 700 mensen tijdens een vluchtpoging naar West-Duitsland, van wie 136 in Berlijn.

„Een exact aantal weten we niet”, zei president Wulff tijdens de herdenking. „We buigen onze hoofden in herinnering aan allen die stierven bij de Muur en aan de honderden mensen die bij de Duitse binnengrens omkwamen.” De president vroeg ook aandacht voor anderen die ten tijde van de scheiding om hun politieke overtuiging werden vervolgd. „De Muur maakte deel uit van een dictatoriaal systeem, een oneerlijke staat.” Hij benadrukte dat de Muur en de verschrikkingen waar die voor stond, nooit mogen worden vergeten.

Bondskanselier Merkel, die zelf in Oost-Duitsland opgroeide, was 7 jaar toen de Muur werd gebouwd. „Ik herinner mij de schok die de bouw van de Muur ook in mijn familie teweegbracht”, zei zij. „Ook wij werden op brute wijze van tantes en grootouders gescheiden. Net zo onvergetelijk is voor mij hoe gelukkig de val van dat verschrikkelijke bouwwerk ons Duitsers uiteindelijk in 1989 heeft gemaakt. Die gebeurtenis heeft mijn leven en dat van miljoenen anderen een wending ten goede gegeven.”

Burgemeester Wowereit waarschuwde voor nostalgie naar de tijd van de tweedeling, die de laatste tijd in de mode lijkt te zijn geraakt. „Het is schrikbarend dat er zelfs vandaag nog mensen zijn die vinden dat de communisten goede redenen hadden voor de afgrendeling”, zei hij. Wowereit noemde de dag dat de bouw van de Muur begon, de treurigste in de recente geschiedenis van zijn stad.

De Berlijnse Muur in getallen

BERLIJN (ANP/DPA) – Vijftig jaar geleden werd een begin gemaakt met de bouw van de Berlijnse Muur, die daarna 28 jaar lang het symbool was voor de Duitse deling. Hieronder volgt een aantal getallen en feiten over het bouwwerk.

• De binnengrens van het verdeelde Duitsland was bijna 1400 kilometer lang. De muur rondom West-Berlijn was 155 kilometer, waarvan 43 kilometer door de stad liep. De muur was 4 meter hoog.

• Er waren acht grensovergangen tussen West- en Oost-Berlijn, evenals zes grensposten tussen de DDR en West-Berlijn.

• 11.500 militairen werden ingezet om de grens rondom Berlijn te bewaken. Zij hadden 302 uitkijktorens tot hun beschikking. Naast de Muur waren ook honderden kilometers hekken, grachten, prikkeldraad en mijnenvelden geplaatst om het de vluchtelingen zo moeilijk mogelijk te maken. Tevens werden waakhonden ingezet.

• Tussen 1961 en 1989 probeerden meer dan 100.000 mensen uit Oost-Duitsland de grens over te steken naar het Westen. Daarbij kwamen tussen de 600 en 700 mensen om het leven. Zeker 136 mensen kwamen om bij een poging over de Muur te klimmen.