Commentaar: Diaconie mag vermogen aanspreken voor noodhulp Afrika
Een landelijk dagblad publiceerde een week geleden een opvallende voorpagina met de kop: “Veertien redenen om niet te geven”. Het artikel leidde tot veel discussie omdat het vooral aandacht schonk aan wat er allemaal fout gaat bij de hulpverlening in de Hoorn van Afrika.
Het artikel is illustratief voor de reeks aan argumenten die mensen nogal eens hanteren om vooral maar de hand op de knip te houden. Toch was de conclusie helder geformuleerd, in één reden om wél te geven: „In Somalië sterven honderden mensen per dag. Zonder voldoende hulp loopt dat aantal snel op. (…) Aan al die goede redenen om niet te geven, kunnen de hongerenden niks doen.”
Dinsdag overhandigde een Friese predikant een open brief aan de preses en scriba van de synode van de Protestantse Kerk in Nederland, met de oproep aan diaconieën om 5 tot 10 procent van hun vermogen beschikbaar te stellen voor water en voedsel in het noodlijdende gebied. Ook hier zijn vast wel veertien redenen te vinden om niet op dit voorstel in te gaan.
Dient de diaconie zich in eerste instantie niet te richten op de eigen omgeving? En dan nog in het bijzonder op de „huisgenoten des geloofs”? Zoveel christenen zijn er toch niet in de Hoorn van Afrika? Hoe kunnen diakenen op zo’n afstand bepalen of die noodhulp écht nodig is en goed terechtkomt? Je kunt het ‘huishoudboekje’ van die Afrikaanse regeringen toch niet opvragen? Een oude synode bepaalde dat diakenen het geld voor de armen zelf moesten overhandigen en niet via een ander. Een andere synode stelde vast dat diakenen voor het inzamelen en uitgeven van de penningen langs de huizen moeten gaan en ontvangers moeten catechiseren - dat wordt erg moeilijk bij deze noodhulp. Ook het bevestigingsformulier voor diakenen dringt erop aan om bij het geld „troostelijke redenen uit het woord Gods” te voegen.
Een diaconie die z’n vermogen aanspreekt voor noodhulp, teert in, terwijl je maar niet weet welke noden er nog komen. Er is ook dichtbij zoveel nood? Er kan zomaar een flinke financiële strop ontstaan? Bovendien mis je in de toekomst rente als je inteert op vermogen, zodat je later minder uit kunt geven? En het is toch beter om gelden te verzamelen via een collecte, zodat de gemeenteleden er beter bij betrokken zijn? Trouwens, er is toch al volop gecollecteerd voor Afrika?
Maar tegenover al dit soort argumenten blijft overeind: de hongerenden kunnen hier niks aan doen. De collecte viel midden in de zomervakantie, dus laten diaconieën gerust nog eens in hun buidel tasten. Kerken hebben daarvoor hun eigen hulpverleningsorganen die goed de weg weten in andere landen, banden hebben met lokale kerken zodat er ambtelijke lijnen zijn en ook de geestelijke nood gelenigd kan worden.
Sommige diaconieën hebben flinke vermogens opgebouwd, inclusief het bezit van landerijen en huizen. Bij grote rampen als deze, mogen die best kritisch tegen het licht gehouden worden. Een gezonde reserve voor een diaconie is verstandig. Maar oppotten, vermogen opbouwen of geld uitzetten in leningen staat haaks op de Bijbelse opdracht om elkanders lasten te dragen.