Drievoudig monument voor Junius
De werkelijke herdenking van Junius heeft plaats op papier. Ter gelegenheid van zijn 500e geboortedag verschenen er diverse boeken en tijdschriften – een rijke oogst voor iemand die zozeer in de vergetelheid is geraakt. Het probleem van Junius is immers dat hij in het Latijn schreef, en dat zijn werk in de loop van de eeuwen nooit vertaald is – zoals bij Erasmus wél gebeurde.
Daarom is het een gebeurtenis van belang dat zijn geschiedenis van Holland, ”Batavia”, nu in een prachtige vertaling van Nico de Glas beschikbaar gekomen is. Het boek is een echt tijdsdocument, bepaald geen geschiedenisboek zoals we nu kennen. Het is ook geen historische beschouwing van de Nederlanden in hun geheel, maar exclusief van het gewest Holland
Junius grijpt iedere kans aan om verbanden te leggen met de oudheid en de klassieke literatuur, en het is dan ook geen wonder dat de ”Bataafse mythe” hem aanspreekt. Hij doet zijn best om hard te maken dat de Hollanders rechtstreeks afstammen van de roemruchte Bataven en dus ook hun deugden hebben geërfd. Dat zorgt overigens wel voor strijd, want in Gelre denken ze juist dat dáár de ware afstammelingen en erfgenamen van de Bataven wonen.
In Junius’ verhaal ligt de nadruk sterk op de vergelijking tussen het eigentijdse Holland en het oude Batavia – de tussenliggende periode van de middeleeuwen komt er bekaaid van af. Typerend is verder Junius’ neiging tot brede taalkundige uitweidingen. Zo besteedt hij een flink deel van zijn boek aan het verklaren van allerlei Germaanse persoonsnamen, als ondersteuning van zijn betoog over de oerafstamming van de Germaanse volken.
Naast ”Holland is een eiland” verschenen er diverse publicaties óver Junius: een Engelstalige artikelenbundel –”The Kaleidoscopic Scholarship of Hadrianus Junius (1511-1575)”– en een prachtig gedenkboek, geschreven door Dirk van Miert: ”Hadrianus Junius (1511-1575). Een humanist uit Hoorn”.
Wie kennis wil maken met het leven van Junius, overigens de zwager van Kenau Simonsdochter Hasselaar, doet er goed aan dat laatste boek ter hand te nemen. Toegankelijk geschreven tekst, tachtig kleurenplaten, mooie gebonden uitvoering. Maar vooral: een uitstekende kennismaking met het leven van een geleerde in de zestiende eeuw, zijn opvoeding, zijn reizen, zijn contacten, zijn geschriften. Na 500 jaar heeft Junius eindelijk het drievoudige monument gekregen waar hij recht op heeft.
Mede n.a.v. ”Hadrianus Junius, Holland is een eiland”, ed. en vert. Nico de Glas; uitg. Verloren, Hilversum, 2011; ISBN 978 90 8704 214 1; 512 blz.; € 45; ”Hadrianus Junius (1511-1575). Een humanist uit Hoorn”, door Dirk van Miert; uitg. Vereniging Oud Hoorn; ISBN 978 99 76385 00 6; 160 blz.; € 20.
