Commentaar: Euthanasie steeds meer gezien als een recht
Het was een zeer opmerkelijke reportage van de actualiteitenrubriek EenVandaag, donderdagavond. Uit een onderzoek onder 800 Nederlandse huisartsen is gebleken dat ruim een derde van hen de afgelopen vijf jaar een verzoek tot het uitvoeren van euthanasie heeft geweigerd. Nog opmerkelijker was dat uit het onderzoek bleek dat twee derde van de ondervraagde huisartsen zich wel eens onder druk gezet voelt door patiënten of familieleden om euthanasie uit te plegen.
Nu is euthanasie typisch zo’n thema waarover vaak met een minimum aan kennis een maximum aan stellige uitspraken wordt gedaan. Zeker bij dit onderwerp –we hebben het immers over zaken van leven en dood– is echter uiterste voorzichtigheid in de discussie geboden. Wat overigens niet wil zeggen dat de uitgangspunten niet helder moeten zijn.
Als christenen geloven wij dat het begin en het einde van het mensenleven in de handen van God is. Hij geeft het leven en Hij neemt het. Dat gelóven we. En we belijden daarmee dat we, ook als wij in de verwarrende nevel van de eindigheid van het leven alle grip kwijt zijn, ons vertrouwen op Hem stellen, Die het leven gegeven en gewild heeft. Dat snijdt de weg naar actieve levensbeëindiging principieel af. Wie overigens ooit een dierbare ondraaglijk heeft zien lijden, zal over deze zaken slechts met de uiterste schroom spreken. Nogmaals: dit thema verdraagt in geen enkel opzicht gemakkelijke retoriek.
Wie het onderzoek van EenVandaag bestudeert, kan wel enkele conclusies trekken. Zo is het duidelijk dat zij die bij de invoering van de euthanasiewet in 2002 de vrees uitspraken dat de wet drempelverlagend zou werken, meer gelijk hebben gekregen dan ze ooit voorzien hebben.
In de tweede plaats blijkt uit het onderzoek dat veel medici helemaal niet zo positief over de euthanasiepraktijk zijn als soms wel wordt gesuggereerd. Sterker: de artsen die in het programma aan het woord kwamen, gaven toe emotioneel vaak grote moeite te hebben met het verrichten van euthanasie. Vooral de eisende toon van bepaalde patiënten of familieleden brengt sommige huisartsen in emotionele problemen.
Ten slotte kan uit het door EenVandaag gepubliceerde onderzoek, nog geen tien jaar nadat de euthanasiewet van kracht werd, voorzichtig de conclusie getrokken worden dat er een kloof groeit tussen mensen die menen recht te hebben op euthanasie en artsen die aarzelingen hebben. Vroegen destijds medici om bescherming als zij euthanasie gepleegd hadden, nu vragen ze indirect om bescherming tegen eisende patiënten en familieleden. Ze luiden de noodklok over het feit dat mensen steeds vaker de garantie willen dat, wanneer het lijden daar is, de huisarts „het licht uitdoet”, zoals een onderzoeker het noemde.
Uit het onderzoek kan de indruk ontstaan alsof huisartsen niet anders kunnen dan op het verzoek tot euthanasie ingaan. Dat is niet terecht. Het is bij uitstek de taak van de arts om, als patiënt en familieleden in de sterfkamer dreigen onder te gaan in een draaikolk van emoties, richting te geven en –hoe moeilijk ze ook zijn– wegen te wijzen die begaanbaar zijn.
