De Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond en de Christelijke Hogeschool Ede organiseren al een aantal jaren series lezingen over actuele thema’s, die later in boekvorm worden uitgeven. Na eerdere lezenswaardige bundels over de Schriftvisie, Calvijn en de Vroege Kerk belicht ”Verantwoorde hoop” de verdediging van het christelijk geloof, ofwel de apologetiek.

Die rationele verdediging is nuttig, maar tegelijk is de waarde ervan begrensd, concludeert Robert Doornenbal, die in het eerste hoofdstuk ingaat op de vraag naar het nut en de waarde van apologetiek. Geloven is iets anders dan louter denken en veel mensen hechten helemaal niet zo aan rationele argumenten als het over geloofszaken gaat. Toch kunnen rationele argumenten een rol spelen in het proces waardoor mensen tot geloof komen en –wat wellicht nog belangrijker is– christenen in hun geloof versterken. Vandaar ook dat Doornenbal pleit voor meer apologetiek in de kerk.

Deze aandacht voor de bredere context van de apologetiek is een sterk punt van dit boek. Neem bijvoorbeeld de inzichtgevende bijdrage van Gijsbert van den Brink over de vraag of je kunt bewijzen dat God bestaat. Dat kan, stelt hij, maar de bewijzen zullen nooit iedereen overtuigen. In het licht van de Bijbel is dat ook niet zo vreemd, want door de zonde zijn wij zo van God vervreemd geraakt, dat wij Hem niet of nauwelijks meer (her)kennen. Woord en Geest zijn nodig om mensen tot geloof in God te brengen.

Hetzelfde punt komt naar voren in de bijdrage van Benno van den Toren over de opstanding van Christus. Goede argumenten zijn er daarvoor zeker te geven, maar wie de opstanding bij voorbaat onmogelijk acht, zal iedere alternatieve verklaring waarschijnlijker achten. En ook hier stuiten we op de weerstand van de autonome mens. Als Christus’ opstanding de diepste werkelijkheid van ons bestaan openbaart, kan ik niet meer zelf over de waarheid van mijn bestaan beslissen.

Naast de genoemde thema’s komt er nog een aantal andere apologetische onderwerpen aan de orde. Zo schrijft Arjan Markus over God en het lijden, Jan Hoek over wonderen, Paul Visser over wat er mis is met andere religies en Arjan Plaisier over de vraag of het geloof in God de mens beknot. Van Robert Doornenbal is er ook nog een bijdrage over verschillende apologetische scholen. Hij noemt sterke en zwakke punten van de diverse benaderingen, zonder een keuze te maken voor één specifieke aanpak.

Een register en beknopte literatuur­verwijzingen zouden de waarde van het boek als naslagweg nog hebben vergroot. Het boek bevat wel eindnoten, maar die sturen de lezer alle kanten op. Wie antwoord zoekt op de vragen die onze tijd stelt aan het christelijk geloof, krijgt in dit boek echter al veel aangereikt. Zeker voor studenten en andere jongere christenen is het van belang om te beseffen dat het christelijk geloof redelijk te verantwoorden is.

Tegelijk maakt dit boek duidelijk dat apologetiek nooit op zichzelf kan staan en dat we er niet te veel van moeten verwachten. Voor de gereformeerde gezindte is dat belangrijk om te beseffen. De aandacht voor apologetiek zal vruchteloos blijken als ze niet gepaard gaat met een doorleefd geloof dat zich afhankelijk weet van de Heilige Geest en concrete navolging van Christus in het dagelijks leven.

Verantwoorde hoop. Apologetische thema’s, dr. J. Hoek (red.);
uitg. Groen, Heerenveen, 2011; ISBN 978 90 8897 015 3; 275 blz.; € 14,95.