Dikke pret bij kinderen als ze zien én horen hoe in het digitale prentenboek ”Wij de baas” de kat de hond een kusje geeft. Is voorlezen al een feest voor de meeste kinderen, het horen of lezen van een prentenboek op de iPad voegt een dimensie toe. Eerst kan het kind kiezen of het zelf wil lezen of dat het verhaal wordt voorgelezen. Op het schermpje van de iPad is vervolgens –net als in een gewoon boek– een mooie plaat te zien. Door met de vinger het scherm aan te raken (bij iedere plaat weer op andere plaatsen) start het kind een animatie. Het aanraken van de rode kat in de app ”De kat die niet van de bank af wilde” levert bijvoorbeeld een spinnend dier op. Bij ”Timo en het toverboek” krijgt de hoofdpersoon van blazen in de microfoon van de iPad een bolle buik. Niet verwonderlijk dus dat kinderen dol zijn op digitale prentenboeken.

Toch is de keus in kinderboeken-apps in de Nederlandse App Store nog maar beperkt. Er zijn zo’n dertig uitgaven te downloaden. Een tegenstelling met de enorme keus aan prentenboeken in de boekhandel. Het lage aantal valt echter goed te verklaren. De iPad is pas sinds vorig jaar op Nederlandse bodem. Daarom zijn er relatief gezien nog maar weinig mensen die er een app voor kunnen bouwen. Bovendien zijn de ontwikkelkosten hoog. Ook is het dan nog niet zeker of de uitgeverij de investering (snel) terugverdient. Geen wonder dat de meeste uitgeverijen niet staan te trappelen.

Kinderboekenschrijfster Rian Visser besloot daarom vorig jaar om een app in eigen beheer uit te geven. „Enkele maanden voordat de iPad naar Nederland kwam, ontdekte ik wat voor mogelijkheden een digitaal prentenboek bood. Het leek me heel leuk om een app te laten ontwikkelen. Mijn prentenboek ”Timo en het toverboek” was uitverkocht en ik had de rechten van uitgeverij Gottmer teruggekregen.”

Met de illustrator, een programmeur en een animator sloot Visser een overeenkomst. Een geanimeerde, interactieve app kost al snel 15.000 euro of zelfs meer. „Omdat we alle vier het pionieren leuk vonden, spraken we af dat we samen de app zouden maken en de opbrengst zouden verdelen.”

Verkoopcijfers wil Visser niet noemen. „De kunst is om zo hoog mogelijk in de hitlijst te komen. Dan zien potentiële kopers je.” Het viertal maakt inmiddels winst en heeft vergevorderde plannen voor een tweede app.

Een hele prestatie. Want de prijs van een app bedraagt gemiddeld 3 tot 4 euro. Een bedrag dat bijna 10 euro lager ligt dan wat de consument voor een gewoon prentenboek neertelt. En dat terwijl de ontwikkelkosten hoger zijn dan het drukken van een prentenboek.

Pioniersrol

In de christelijke kinderboekenmarkt heeft adjunct-directeur Arjen van Trigt van Boekencentrum Uitgevers de pioniersrol op zich genomen als het gaat om de ontwikkeling van digitale boeken. Sinds eind mei staat ”Wij de baas” van schrijfster en illustrator Iris Boter in de App Store. „Het boekenvak verandert steeds. Met deze app spelen wij in op de opkomst van de iPad. Tot nu toe zijn er in Nederland 450.000 iPads verkocht. Aan het eind van dit jaar zullen dat er zo’n 700.000 te zijn. Er is dus zeker een markt voor boeken-apps.”

Pionierschap komt ook om de hoek kijken bij het promoten van de app. „In het begin liep de verkoop goed en stond ”Wij de baas” in de top tien van meestverkochte prentenboeken in de Nederlandse App Store. Nu zakt het aantal wat terug. De verkoop van een app is niet te vergelijken met die van een boek. Ook daarin moet je als uitgever je weg vinden.”

Groot voordeel van de app is dat het digitale prentenboek gemakkelijk in verschillende talen tegelijk kan verschijnen. De lezer kan bij ”Wij de baas” kiezen of hij de Engelse of de Nederlandse variant wil horen voorlezen. Van Trigt: „Dat maakt dat er voor onze app ook een markt is in de Verenigde Staten en landen als Zuid-Afrika en Engeland. Maar natuurlijk moet de marketing daar dan ook op poten worden gezet. Want de concurrentie is in die landen vele malen groter.”

Leesgedrag

Het is volgens Van Trigt moeilijk in te schatten hoe de digitale-boekenontwikkeling precies gaat verlopen. „Vooral met reisgidsen en educatieve boeken verwacht ik een omslag. Denk bijvoorbeeld aan schoolboeken. Bij een nieuwe druk hoeft de scholier dan alleen nog maar het boek opnieuw op zijn iPad te downloaden.”

De uitgever is niet bang dat de verkoop van de prentenboeken-apps ten koste zal gaan van de verkoop van gewone kinderboeken. „De iPad zal eerder het leesgedrag bevorderen. Zo’n app balanceert op de grens van lezen en een spelletje doen. Daardoor bereik je juist kinderen die anders misschien niet snel een boek zouden pakken.”

Ook kinderboekenschrijfster Rian Visser ziet het nieuwe medium niet als een bedreiging. „Ik verwacht dat apps en boeken naast elkaar blijven bestaan. Als ik lekker wil lezen, pak ik een boek. Ik heb ook wel digitale boeken op mijn iPad staan, maar als ik ze daarop lees, ben ik snel afgeleid. Dan ga ik ondertussen tweets lezen of mailtjes beantwoorden.”

Linda Knobbe van Orange Books verwacht dat de verkoop van gewone prentenboeken zal blijven, maar dat die wel onder druk zal komen te staan. „De verkoop van de iPad in Nederland ligt boven verwachting. Dat zal zich doorvertalen in de aanschaf van apps.”

De vorig jaar opgerichte uitgeverij geeft uitsluitend prentenboeken voor de iPad uit. Inmiddels staan er twee titels in de App Store, ”De kat die niet van de bank af wilde” en ”Freek is verliefd”. Knobbe: „Tot nog toe zijn de uitgaven gekoppeld aan een al bestaand boek. Binnenkort komt ”Prinses stuiterbal” van Liz Bitters uit. Die titel verschijnt echt alleen als app. Wij brengen dit jaar nog zo’n zes nieuwe digitale prentenboeken uit. Wij verwachten dat de apps een hoge vlucht gaan nemen.”

Trompettende olifant

De tekst van het prentenboek ”Vandaag zijn wij de baas” is exact hetzelfde als van de app ”Wij de baas”. Ook de illustraties zijn identiek. En toch twijfelen kinderen geen moment als ze mogen kiezen tussen het traditionele prentenboek of de app en de iPad. ”Wij de baas” is de grote favoriet. En dat is geen wonder. Want bij elke plaat vallen er één tot vier animaties te ontdekken. Bijvoorbeeld van een moeder die alles onderknoeit met koffie of een trompettende olifant.

Het verhaal is herkenbaar en humoristisch. Hoofdpersonen Tom en Tara zitten boordevol plannen. „Mogen we een varkentje als huisdier? Mogen we een boomhut in de kamer? Mogen we een gat naar de andere kant van de wereld graven?” Papa en mama zien niets in al die plannen en leggen uit dat zij de baas zijn. Tom en Tara vinden dat oneerlijk. Voor één keer mogen zij dan een dag de baas zijn. Of dat goed gaat?

Het maken van de app ”Wij de baas” had heel wat voeten in de aarde. Iris Boter, zowel schrijver als illustrator van het prentenboek en de app, maakte met kroontjespen en inkt de contouren van de vrolijke tekeningen. Daarna kleurde ze de vlakken op de computer in. „Je moet op een heel andere manier denken. Staat iemand in de tekening bijvoorbeeld met zijn been achter de bank, dan moet dat in de animatie tevoorschijn komen als hij er achter vandaan loopt. Ik kon in ”Wij de baas” mijn ei helemaal kwijt. Het uitdagende aan dit project vond ik dat je een heel nieuwe weg inslaat.”

Vandaag zijn wij de baas, Iris Boter; uitg. Mozaïek Junior, Zoetermeer, 2011; ISBN 978 90 239 9376 6; 32 blz.; € 11,90. Wij de baas, € 3,99.